1976 yapımı bir Antonov-24 uçağı, Perşembe günü Rusya’nın Uzak Doğusu’ndaki Amur bölgesinde düştü ve uçaktaki 48 kişi hayatını kaybetti. Yolculardan gelen çok sayıda şikayete rağmen, uçak yakın zamanda 2036 yılına kadar uçuşa elverişlilik sertifikası aldı. Kaza, Rus havacılığının durumu hakkında daha fazla endişeye yol açtı.
‘Uçuyorsun ve dua ediyorsun’
Habarovsk’tan Blagoveşçensk üzerinden Tynda’ya uçan ve İrkutsk merkezli Angara Havayolları’na ait uçak, inişe geçmek üzereyken pas geçti ve ikinci denemesi sırasında ormanlık alana düştü.
Blagoveshchensk’te uçaktan inen yolcuların, ölümcül kazadan saatler önce gönderdiği son dakika haber kanalı SHOT’un yayınladığı video görüntülerinde, yolcular üst dolaptan çıkan buharı fark ederken, uçağın çok eski olduğunu söylemişlerdi.
Kanal, Antonov-24 uçağının, kazadan dört ay önce, Mart ayında, aynı bölgedeki Kirensk kasabasına uçmaya hazırlanırken İrkutsk Havaalanı’nda uçağın bir telsiz setinin bozulması sonucu arızalandığını kaydetti.
Telegram kanalı Baza’nın haberine göre, Angara Havayolları yolcuları da uçağın kazadan önceki yıllardaki durumu hakkında sosyal medyada çok sayıda şikayette bulundu. Bir yolcu, Temmuz 2023’te, “Sanki havayolu şirketi yolcularını umursamıyormuş gibi hissediyorum. Uçuyorsunuz ve dua ediyorsunuz… Korkunç.” diye yazmıştı.
“Hatta 78 yıllık Antonov-2’miz bile hâlâ çalışır durumda.”
Angara Havayolları, o dönemde müşterilerine uçağın hizmet ömrünün yakın zamanda 60 yıla çıkarıldığını ve 2021 yılında 2036 yılına kadar uçuşa elverişlilik sertifikasının alındığını bildirmiş ve yolcularına tüm uçaklarının gerekli bakımlardan geçtiğinin güvencesini vermişti.
Ancak kazadan sonra bile uzmanlar, Rus devlet medyasına yaptıkları açıklamalarda uçağın yaşının düşmesine neden olduğundan şüphe duyduklarını belirtti. Chaplygin Sibirya Havacılık Araştırma Enstitüsü’nden Vladimir Barsuk, TASS haber ajansına yaptığı açıklamada, uçak sağlam durumda olduğu sürece uzun ömrünün, düşme olasılığında “aşırı önemli bir rol oynamaması” gerektiğini söyledi.
Barsuk, yeni uçakların bile bazen kusurlu olduğunu, bazı uçakların ise 60 ila 70 yıl uçtuğunu belirtti. “Hatta 78 yaşında, hâlâ hizmette olan bir Antonov-2’miz bile var,” diye ekledi.
Havacılık gazetecisi Andrey Menşenin, Novaya Gazeta Europe’a yaptığı açıklamada, bu tür uçakların güvenliği konusunda şüphelerin anlaşılabilir olduğunu ancak Rusya’nın ücra bölgelerindeki rotaları devralmaya uygun başka bir uçağın bulunmadığını söyledi.
Rus uçaklarının hiçbiri, asfalt veya beton pist bulunmayan bölgesel havaalanlarına inebilecek kapasitede değil ve savaştan önce yabancı uçak ithal etmek pahalıydı, yaptırımlar yürürlükteyken ise artık neredeyse imkansız hale geldi, diye ekledi.
Ancak Menshenin, Barsuk’un yaşın güvenlik seviyelerini olumsuz etkilemesi gerekmediği konusundaki görüşüne katılıyor. Dünya genelinde ticari uçuşların genellikle 70 yaşında uçaklarla gerçekleştirildiğini, ancak bunların çoğunlukla kargo uçakları olduğunu belirtiyor.
Ancak her şeyin bakımın düzenliliğine ve kalitesine bağlı olduğunu vurgulayan Menşenin, uzman personel ve bileşenlere ve malzemelere doğrudan erişim olmadan yaptırımlar altında bakımın giderek zorlaştığını söyledi.
Devlet haber ajansı RIA Novosti’ye göre, Rus havayollarının filolarında şu anda 50’den fazla Antonov-24 bulunuyor. Menşenin, havayollarının bunları kullanmaya devam etmesinin muhtemel olduğunu, çünkü alternatifin uzak hava yollarının tamamen kapatılması olacağını ve bunun da bu bölgelere erişimi olumsuz etkileyeceğini söyledi.
Sivil havacılık uzmanı Andrey Litvinov, İrkutsk haber sitesi IrCity’ye verdiği demeçte , Antonov-24’ün bir zamanlar güvenilir olduğunu ancak artık demode olduğunu söyledi. Menşenin gibi o da uçakların hâlâ havada olmasının tek sebebinin “kötü havaalanları ve pistleri” nedeniyle başka alternatif olmaması olduğunu söylüyor.
“Bu nedenle bu rotalarda uçabilecek uçakları daha hızlı üretmeye başlamalıyız. Bu uçaklar gerçekten de tamamen eskidiği için için parçalanmaya devam edecekler.”
Durum değişmeden kalsa da, bazıları ölümcül olan kazaların devam etmesi muhtemel. Novaya Gazeta Europe, daha önce Rusya’da yolcu uçaklarıyla ilgili uçuş emniyet olaylarının sayısının, ülkeye uygulanan sıkı uluslararası yaptırımlar ve yetersiz bakım nedeniyle geçen yıl 2023’e kıyasla en az %30 arttığını tahmin etmişti.
Antonov-24 gibi eski uçaklar özellikle risk altında. 2019 yazında, 43 yolcu taşıyan bir başka Angara Airlines Antonov-24 uçağı, Buryat’ın Nizhneangarsk kasabasında pistten çıktı, bir binaya çarptı ve tamamen yandı. İki personel hayatını kaybetti, ancak tüm yolcular başarıyla tahliye edildi.
Doğu Sibirya Ulaştırma Savcılığı, kazanın Nizhneangarsk havaalanı pistine çok yakın bir yere yasadışı olarak bina inşa edilmesinden kaynaklandığına karar verdi ve uçağın kaza anındaki yaşının 42 olduğunu ve bakım seviyesinin dikkate alınmadığını belirtti.
