EASA (Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı) havayolu uçaklarında ticari uçuşlarda Tek Pilotlu Uçuş Operasyonu için yıllardır sürdürülen çalışmalarda bugün için gelinen noktada en gelişmiş kokpitte bile “yapay zeka uygulaması ikinci pilot”un istenilen emniyet seviyesinde işlevini sürdürebilecek yeterlilikte olmaması nedeniyle tek pilotlu operasyonlara izin verecek düzenlemeler oluşturmaktan vazgeçtiğini belirtti.
Ajans, en modern uçuş güvertelerinin bile tek bir pilotu dolduracak kadar gelişmiş olmadığını söylüyor. Cuma günü yayınlanan bir raporda ajans, elektronik donanımlar uçuşun tüm aşamalarında kokpitte iki insan pilotun bulunmasıyla elde edilen emniyet seviyesine getirilene kadar yeni düzenlemelerle ilgili çalışmalarını durdurduğunu söyledi.
EASA, Genişletilmiş Asgari Mürettebat Operasyonları (eMCO) düzenlemelerini yeniden gözden geçirmeden önce, kokpitlerin iş yükü yönetimi, pilot sağlığı ve durumu, emniyet tehdidi farkındalığı ve çeşitli otonom emniyet yedekleri için sistemlere sahip olması gerektiğini söylüyor. Bu sistemlerin her biri yolculu uçuşa başlamadan önce kapsamlı bir şekilde test edilmek zorunda kalacak.
Karar, tek pilotlu operasyonlar için bir politika çerçevesi oluşturma çalışmalarını etkili bir şekilde durdurmuş oldu. eMCO için bir kural koyma süreci başlatmak yerine, yeni kuralların dikkate alınmasını “akıllı kokpit” tanımı ve geliştirmesinin bir parçası haline getirdi. Bu inisiyatifin tek pilotlu operasyonların potansiyel uygulaması üzerinde ne kadar büyük bir etkisi olacağı belirsiz çünkü uçak üreticileri EASA’nın eksik olduğunu söylediği teknoloji üzerinde çalışmaya devam ediyorlar.
Bu haber şüphesiz pilot sendikaları ve pilotlar birlikleri tarafından memnuniyetle karşılanacaktır. Bu sendikalar ve Birlikler, düzenleyicilerin ve uçak üreticilerinin elde etmeye çalıştıklarını söyledikleri verimliliği uçuş emniyeti için doğrudan bir tehdit olarak görüyorlardı. Avrupa Kokpit Derneği (European Cockpit Association_ ECA) başkanı Kaptan Tanja Harter, , “İki nitelikli ve dinlenmiş pilot-dört göz, iki beyin-çalışan bir sistemdir” diyerek, tek pilot uygulamalarına karşı mücadelelerinin süreceğini belirtti.
Gelişen teknoloji ve yapay zeka gelecekte yazıda da yer verildiği gibi kokpitte yer alan ikinci pilotun işlevini eksiksiz ve emniyetli bir şekilde yerine getirebildiği gün “Tek Pilotlu Uçuş Operasyonu” konsepti tekrar gündeme gelecektir. Bugün için bu konsept emniyetsiz olarak değerlendirilmektedir. Havacılıkta yüzde yüz emniyet söz konusu değildir ve de olmamalıdır. Sürdürülebilir Emniyet Seviyesi tariflenmeli ve bu hedef doğrultusunda operasyon gerçekleştirilmelidir.
Bununla beraber uçakta yer alacak teknolojik değişim ve eklentiler tüm emniyet gereksinimlerini karşılıyor olmalıdır. Bu sağlanamazsa geçmişte yaşanan teknik/tasarım hataları nedeniyle meydana gelen büyük kayıplar tekrarlanır.
EASA’nın kararını sürecin sağlıklı yürümesi için atılmış doğru bir adım olarak değerlendiriyorum.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı
