Birinci İnönü Muharebesi (6 – 11 OCAK 1921) ve Vecihi Hürkuş
I nci İnönü Muharebesi 6 OCAK 1921 tarihinde Bursa-İnegöl-Bozüyük istikametinden ESKİŞEHİR’e doğru taarruz eden Yunan kuvvetleri ile onları durdurmak için İNÖNÜ’de mevzilenerek burada savunmaya giren TBMM Ankara Hükümeti kuvvetleri arasında yapılan muharebedir. İNÖNÜ mevzileri önündeki muharebe 10 OCAK 1921 tarihinde başlamış ve Yunan kuvvetlerinin geriye çekildiği 11 OCAK 1921 tarihine kadar sürmüştür.
İNÖNÜ’de kurulan Türk Savunma mevzileri yaklaşık 30 km.lik iki savunma hattından oluşmaktadır. Kuzeyde Bursa-Yenişehir-Bilecik-Söğüt; Güneyde ise Bursa-İnegöl-Pazaryeri-Karaköy hatlarından meydana gelmektedir. Siperlerin büyük bir bölümü boy siperi halindedir. Mevcut arazi yapısı nedenli Cephenin Güney Kanadı riskli olup, bu bölgeyi takviye amaçlı hareketli birlikler ve topçu desteği ile güçlendirilmiştir.
Cephe hattının uzunluğu ve derinliğinin ortaya çıkardığı izleme ve kontrol güçlüklerinin ortadan kaldırılabilmesi maksadıyla cephe hattı ve derinliği üzerinde I nci Tayyare Bölüğü’ne ait uçaklarla hava keşifleri yapılmaya başlanmıştır. Ancak pilot yetersizliği sebebiyle II nci Tayyare Bölüğü’nde görevli Svl.Plt. Vecihi (HÜRKUŞ) Bey de sahip olduğu uçuş ve hava savaşı tecrübesine binaen I.Tayyare Bölüğüne alınmıştır.
8 ve 9 Ocak tarihlerinde Svl.Pilot Vecihi (HÜRKUŞ) bey tarafından yapılan keşif uçuşları esnasında SÖĞÜT doğusunda tertiplenmekte olan Yunan kuvvetleri ile, BOZÜYÜK istikametine doğru intikal halinde bulunan alay gücündeki bir Yunan birliği tespit edilmiş ve bunlara makineli tüfek taarruzu ve bomba atışı yapılmıştır.
(18.01.1896 – 16.07.1969)
Bu taarruzlar Vecihi (HÜRKUŞ) bey tarafından (özetle) şöyle anlatılmaktadır :
“İnönü Muharebesi, fiilen başlamış bir halde düşman kuvvetleri Bilecik ve Pazarcık işgalinden sonra Söğüt ve Bozöyük istikametinde mütemadiyen doğuya ilerliyorlardı. Söğüt’ün doğusundan başlayan cephe Poyra üzerinden bir at nalı şeklinde güneye ve güney batısında Bozüyük ovasına hâkim İnönü’nün kuzey sırtlarının batı mıntıkasına kadar uzanıyordu
Coğrafi vaziyet itibariyle, düşman kuvvetleri için bir kapan halinde olan bu mıntıka, o nispette Türk müdafaası için, çok ehemmiyetli bir mevki idi. Düşman her adım attığı noktada bir ölüm ateşi ile karşılaşıyor, tayyarelerimiz az olmasına rağmen, düşmanın ileri hareketi, piyade ve nakil kolları sık sık hücumlarımızla sekteye ve ciddi telefata uğruyorlardı.
Bu harekât sırasında, 8 Ocak’ta yaptığım iki cüretli hücumun birini Söğüt’ün doğusunda ve diğerini Bozüyük – Karaköy şosesi üzerindeki yürüyüş halinde bulunan düşmanın büyük kuvvetleri üzerinde toplamıştım. Ezici bir darbe ve tesir sırrının alçak uçuşa münhasır bir başarı olduğunu bildiğim için, en müsait bir yükseklikten yaptığım bu hücumlarda bombalarım hedeflerini hiç şaşmadan bulmuş ve daha sonra Karaköy yolunun kıvrımlarında kavak ağaçları arasından açtığım makineli tüfek ateşim, bu kuvvetleri darmadağınık etmişti.”
10 OCAK günü ise BOZÜYÜK istikametine yapılan hava keşfinde yine intikal halinde görülen bir Yunan birliğine Pilot Vecihi (HÜRKUŞ) bey tarafından alçak uçuşla taarruz edilmiş, ancak yerden açılan ateş ile uçağı isabet almıştır. Uçağını düşmana yakın bir bölgeye indirmeyi başaran Pilot Vecihi (HÜRKUŞ) bey, uçağını hemen yakarak en yakın Türk birliklerine yaya olarak erişmiş ve buraya sığınmıştır.
11 OCAK günü Svl.Plt. Vecihi (HÜRKUŞ) bey tarafından Yunan cephesi üzerinde yapılan hava keşfi neticesinde, düşman taarruzunun durduğu bazı birliklerin geri çekilmeye başladıkları teyit edilmiş ve durum METRİS Tepe’de bulunan İNÖNÜ Harp Karargahına havadan posta çantası atılmak vasıtası ile bildirilmiştir.
8 – 11 OCAK tarihleri arasında İNÖNÜ Cephesi üzerinde, 1 nci Tayyare Bölüğünde çalışır durumda bulunan iki uçak ile beş keşif ve bombardıman görevi yapılmıştır.
1 nci İNÖNÜ savaşında gerçekleştirilen başarılı hava keşif ve taarruzlar sonucunda Batı Cephesi Komutanı Alb. İsmet (İNÖNÜ) Bey tarafından 1 nci Tayyare Bölüğüne “İnönü Meydan Muharebesi muzafferiyetinin amillerine, Havacılarıma hassaten selam ve teşekkür ederim” telgrafı çekilmiş; Sivil Pilotlar Vecihi ve Behçet beyler ile Yzb. Muhsin, Ütğm. Yusuf Kenan ve Tğm. SITKI, Batı Cephesi Komutanlığınca para ödülü ile taltif edilmişlerdir.
Editörün notu: Teşekkürler, @KursadMalkoc