En az 270 kişinin öldüğü Air India kazasında Boeing’in en yenilikçi ve popüler uçaklarından biri düştü. Boeing 787 Dreamliner şimdiye kadar da en güvenli uçaklardan biri olarak kabul ediliyordu.
171 sefer sayılı uçağın kalkıştan sadece 30 saniye sonra neden düştüğünü hâlâ bilmiyoruz. Müfettişler uçuş kayıt verilerini buldu ve sebebi öğrenmek için aralıksız çalışıyor.
Ancak bu olay, dikkatleri düşen uçağın modeline de çekti: 787 Dreamliner, yeni nesil radikal ve yakıt tasarruflu uçakların ilki.
12 Haziran 2025’te meydana bu kazadan önce 787’ler yaklaşık on buçuk yıl boyunca herhangi bir büyük kaza ve tek bir ölüm vakası olmadan faaliyet göstermişti. Boeing’e göre bu süre zarfında bu uçaklar bir milyardan fazla yolcu taşıdı. Dünya çapında 1,100’den fazla Dreamliner uçağı kullanımda.
Öte yandan bu model bir dizi kalite kontrol sorunu da yaşadı.
Uçağın üretiminde çalışmış kişiler yıllar içinde üretim standartlarına ilişkin çok sayıda endişe dile getirdi. Bazıları tehlikeli derecede kusurlu uçakların hizmete girmesine izin verildiğini iddia etti – şirket bu iddiaları sürekli olarak reddetti.
Sonic Cruiser ve 11 Eylül etkisi
2009’da soğuk bir Aralık sabahı yepyeni bir uçak Seattle yakınlarındaki Paine Field havaalanının pistine yanaştı ve tezahürat yapan bir kalabalığın bakışları arasında bulutlu gökyüzüne doğru hızlandı.
Bu uçuş, yıllar süren geliştirme çalışmalarının ve milyarlarca dolar değerindeki yatırımın meyvesiydi.
787, 2000’li yılların başında, petrol fiyatlarının yükseldiği ve artan yakıt maliyetinin havayolları için büyük bir endişe kaynağı haline geldiği bir dönemde tasarlandı. Boeing onlar için verimlilikte yeni standartlar belirleyecek bir uzun mesafe uçağı üretmeye karar verdi.
Havacılık tarihi üzerine çalışan Shea Oakley, “1990’ların sonunda Boeing, Sonic Cruiser adlı bir tasarım üzerinde çalışıyordu” diyor.
Bu uçak ilk olarak ses hızının hemen altında 250 yolcu taşıyacak; gelişmiş malzemeler ve en son teknolojiye sahip olacak bir uçak olarak tasarlandı. Başlangıçtaki amaç, yakıt ekonomisinden ziyade hız ve yolculuk sürelerinin kısaltılmasıydı.
“Ancak daha sonra 11 Eylül’ün etkileri dünya havayolu endüstrisini oldukça sert vurdu” diyor Oakley:
“Havayolları Boeing’e gerçekten ihtiyaç duydukları şeyin şimdiye kadar üretilmiş en yakıt tasarruflu, ekonomik uzun menzilli jetler olduğunu söyledi.
“Artık Sonic Cruiser’a benzer kapasitede bir uçak istiyorlardı ama yüksek hız yerine tasarruflu bir uçuş amaçlıyorlardı.”
Boeing ilk konseptinden vazgeçti ve 787 üzerinde çalışmaya başladı. Bunu yaparken de havayolları için yeni bir iş modeli yaratılmasına yardımcı oldu.
Çok sayıda insanı “merkez” havalimanları arasında taşımak için dev uçaklar kullanmak ve ardından bu insanları diğer varış noktalarına aktarmalı uçuşlara götürme fikri yerine, daha küçük uçaklarla daha küçük şehirler arasında doğrudan uçuşlar popülerleşti.
Airbus ve Boeing’in farklı yaklaşımları
O dönemde Boeing’in en büyük rakibi olan Avrupalı dev Airbus ise tam tersi bir yaklaşım sergiliyordu. Dünyanın en büyük ve en işlek havalimanları arasındaki yoğun rotalarda mümkün olduğunca çok yolcu taşımak için özel olarak üretilmiş devasa A380’i geliştiriyorlardı.
Geriye dönüp baktığımızda Boeing’in yaklaşımının daha akıllıca olduğunu görüyoruz. Yakıta susamış A380, sadece 251 adet üretildikten sonra 2021 yılında üretimden kalktı.
Yazının devamı için;TIKLAYINIZ
