Türk mühendislerce tasarlanan eğitim uçağı HÜRKUŞ, zorlu testlerden geçerek sınıfında ilk sivil havacılık sertifikası almaya çok yaklaştı. Yer testi için ‘işkence’ye alınan 2 uçaktan biri statik, diğeri yorulma testlerinde kırıldı. 2 uçakta da uçuş testlerine devam ediliyor.
Vatan Gazetesi’nde yer alan habere göre Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ/TAI) mühendisleri tarafından tasarlanan eğitim uçağı HÜRKUŞ’un dünya genelinde satışlarının önünü açacak sertifika sürecinde sona yaklaşıldı. Çalışmaları Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı’nın (EASA) Türkiye’ye verdiği ilk uçak tasarlama yetkisinin sahibi olan TUSAŞ yürütüyor. Uçağa yönelik testler EASA tarafından onaylanıyor. SHGM ve EASA’dan alınacak ruhsat, uçağın tipine göre “uçuş emniyetine uygun” olduğu anlamına geliyor.
İlk uçuş 2013’te yapıldı
TUSAŞ Genel Müdürü Muharrem Dörtkaşlı, proje kapsamında EASA CS-23’e göre tip sertifikasyonu sürecine yönelik çalışmaların sürdüğünü, uçuş testlerine de devam edildiğini belirtti. İlk uçuşunu 29 Ağustos 2013’te gerçekleştiren uçağın 2 yılı geçen sürede yaklaşık 300 sortilik uçuş yaptığını ifade eden Dörtkaşlı, her sortide uçağın kabiliyetleriyle ilgili değişik bir test uygulandığını dile getirdi. Dörtkaşlı, şöyle konuştu:
“Sona doğru yaklaşıyoruz. İnşallah 2016’nın ilk yarısında tip sertifikası almak için çalışmaları bitireceğiz. Zor bir süreç, adım adım bütün riskleri ve şartları simüle ederek gidiyoruz. Bu sürece yönelik olarak 2’si uçuş testleri 2’si yer testleri için olmak üzere 4 uçak hazırladık. Uçuş ve yer test uçakları birbiri ile yakın konfigürasyonda oldukları için platformlara yönelik hemen hemen aynı masrafları yaptık. Uçağı işkenceye bağlıyoruz, işkence havacılık terminolojisinde uçağın asıldığı ve üzerine yüklerin uygulandığı, uçağı içine alan büyük bir test düzeneğidir. Yer testi uçaklarının birini statik testte kırıyoruz, diğerini fatik yükte (yorulma testi) kırıyoruz. Yani 4 uçaktan ikisini kırıyoruz, diğer ikisiyle uçuş testlerimiz sürüyor.”
Askeri versiyonu var
Adını Türk pilot ve mühendis Vecihi Hürkuş’tan alan Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, Mart 2006’da Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile yürürlüğe girdi. Gece ve gündüz görev yapabilme kabiliyetine sahip HÜRKUŞ eğitim uçağı ile intibak, görerek, aletli uçuş, seyrüsefer, gece ve kol uçuşu eğitimleri yapılabilecek. Program kapsamında 2 ayrı uçak konfigürasyonu geliştirildi. HÜRKUŞ-A, EASA CS-23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılan temel konfigürasyon, HÜRKUŞ-B ise Türk Hava Kuvvetleri ek isteklerini de içerecek şekilde geliştirilmiş konfigürasyon olarak tasarlandı. Uçak 29 Ağustos 2013’te ilk uçuşundan sonra geçen sürede, yük, iniş takımı acil durum açılma, düşük süratli uçuş, viril (spin), performans, aerobatik ve operasyon, yüksek hız ve çırpınma dahil birçok testten başarıyla geçti. Kalan testlerin başarıyla sonuçlanmasıyla HÜRKUŞ-A, EASA CS-23 kurallarına göre sertifikalandırılacak ve böylece bu sınıfta ilk sivil havacılık sertifikası alan uçak olarak tescil edilecek. Uçağın dünyaya satışlarının önü açılacak.
İŞTE ÖZELLİKLERİ
- Üstün aerodinamik performans, TUSAŞ tasarımı özgün kanat profili
- 1,600 shp PT6A-68T Pratt & Whitney Kanada turboprop motor
- Beş palli alüminyum Hartzell HC-B5MA-3 pervane
- Martin-Baker Mk T16N 0/0 fırlatma sandalyesi
- Ters uçuş kabiliyeti
- Arka kokpitte yüksek görüş açısı,
- Farklı fiziksel boyutlardaki pilotlar için tasarlanmış ergonomik kokpit
- Kabin Basınçlandırma Sistemi (nominal 4.16 psid)
- Uçakta Oksijen Üretim Sistemi (On-Board Oxygen Generating System-OBOGS)
- Anti-g Sistemi
- Kokpit İklimlendirme Sistemi (Buhar Çevrimli Soğutma)
- Kuş çarpmalarına karşı güçlendirilmiş kanopi
- Askeri eğitim uçaklarına özgü yüksek şok dayanımlı iniş takımları
- “Hands On Throttle and Stick” (HOTAS)
Performans
Maksimum Seyir Hızı | 310 KCAS (574 km/sa) |
Perdövites Hızı (iniş konfigürasyonu) | 77 KCAS (143 km/sa) |
Maksimum Tırmanma Hızı (@deniz seviyesi) | 4370 ft/dak (22 m/s) |
Azami Servis İrtifası | 34700 ft (10577 m) |
Maksimum Havada Kalma Süresi (@15,000 ft) | 4 sa 15 dak |
Maksimum Menzil (@15,000 ft) | 798 Deniz mili (1478 km) |
Kalkış Mesafesi (@deniz seviyesi) | 1605 ft (489 m) |
İniş Mesafesi (@deniz seviyesi) | 1945 ft (593 m) |
g limitleri | +7 / -3,5g |
(Manşet Foto: Bilal Sarı)