2024 yılına ait Emniyet genel görünümü, Şekil 1’de sunulmuştur. Onaylı maksimum kalkış ağırlığı (MTOW) 5.700 kg’ın üzerinde olan uçakların yer aldığı tarifeli ticari hava taşımacılığında küresel kaza oranı, ölümlü kaza sayısı, toplam ölüm sayısı, toplam ciddi yaralanma ve ölüm oranı gibi Emniyet göstergeleri aracılığıyla sunulmaktadır.
ICAO Büyük Veri’ye göre, Grafik 1’de belirtildiği gibi, küresel yolcu trafiği 2024 yılında büyümeye devam etti. Dünya çapında taşınan yaklaşık 4,528 milyar yolcu, 2023’teki 4,17 milyar yolcu sayısını geçerek, pandemi öncesi (2019) 4,5 milyar yolcu seviyesini de aştı. 2024’teki yolcu trafiği, 2023’e göre %8,6 arttı. Grafik 2’de belirtildiği gibi, tarifeli ticari operasyonlar için uçuş kalkış sayısı da %5,2 artarak 2023’teki 35 milyonun üzerindeki kalkışa kıyasla 2024’te 37 milyonun üzerinde gerçekleşti. Ancak bu rakam, pandemi öncesi (2019) seviyeden biraz daha düşük değerdedir.
Bu raporda trend istatistikleri için referans olarak 2019 yılı dahil edilmiştir.
Grafik 3’te gösterilen yıllık kaza istatistikleri, 2024 yılında hem toplam kaza sayısında hem de küresel kaza oranında bir artış olduğunu göstermektedir. Devletler tarafından bildirildiği üzere, 2023’ten 2024’e kadar toplam kaza sayısında %43,9’luk bir artış olmuştur. 2024 yılında milyon kalkış başına 2,56 kaza olan küresel kaza oranı, 2023 yılındaki milyon kalkış başına 1,87 kaza oranından %36,8 artmıştır. ICAO Ek 13 – Uçak Kaza ve Olay İncelemesi dokümanında tanımlandığı gibi, bu istatistiklerde kullanılan kazalar, ICAO Kaza/Olay Veri Raporlama (ADREP) taksonomisi kullanılarak ICAO Olay Doğrulama Çalışma Grubu (OVSG) tarafından incelenmiş ve doğrulanmış olup, 5700 kg’ın üzerinde sertifikalı MTOW’a sahip uçakların tarifeli ticari operasyonlarını kapsamaktadır. Bununla birlikte, 2019 pandemi öncesiyle karşılaştırıldığında hem toplam kaza sayısı hem de 2024 küresel kaza oranı 2019 seviyelerinden daha düşük seyretmiş olup, 2024 yılında taşınan toplam yolcu sayısının 2019 seviyesini aştığı ve uçuş kalkış sayısının 2019 seviyelerine yakın bir seviyeye ulaştığı görülmektedir.
2024 yılında, planlı ticari hava taşımacılığı kazaları 296 ölümle sonuçlandı. Bu sayı, 2023’teki 72 ölümden önemli bir artışa işaret ediyor. Ayrıca, 2023’te milyarda 17 olan ölüm oranında da milyarda 65 ölüme ulaşıldı. Ölümlü kaza sayısı, 2023’te 1 iken 2024’te 10’a yükseldi. Tablo 1 ICAO Bölge Ofisi’nin akreditasyon alanlarına göre ölümlü kaza ve ölüm sayılarını göstermektedir.
Grafik 4 ve 5, tarifeli ticari operasyonlardaki ölümlü kazalara ilişkin verileri sunmaktadır. Grafik 6 ise tarifeli ticari operasyonlar için 10 yıllık tarihsel bir eğilimi sunmaktadır.
ICAO, mevcut ve ortaya çıkan eğilimlere yanıt olarak, uluslararası havacılık sektörüyle iş birliği içinde çalışarak, emniyet performansını iyileştirmeye ve standardizasyon, uygulama desteği ve izleme yoluyla operasyonel emniyet riskini azaltmaya odaklanarak, gelecekteki emniyet iyileştirmelerini gerçekleştirmektedir.
Emniyet Raporu- Küresel Havacılık Emniyetinin Durumu’nun 2025 yayını, 2019-2024 dönemine ilişkin kaza istatistikleri ve analizlerinin yanı sıra ICAO Küresel Havacılık Emniyeti Planı’ndaki (GASP) bazı emniyet göstergelerinin güncellenmesini sağlamaktadır. 2019-2024 emniyet raporlarından elde edilen analiz sonuçları, karşılaştırma için kıstas olarak kullanılmaktadır. Ancak, aradaki dönemde yapılan güncellemeler nedeniyle, önceki yayınlara kıyasla bazı küçük farklılıklar olabilir.
Ayrıca rapor, küresel ve bölgesel düzeylerde havacılık emniyetini artırmaya yönelik bazı emniyet girişimlerini veya başarı öykülerini sunmaktadır.
Emniyet Trendleri ve Kaza İstatistikleri ve Analizi– Tarifeli Ticari Hava Taşımacılığı
Genel Emniyet Performansı Göstergesi – Küresel Kaza Oranı
Küresel kaza oranı, hava taşımacılığı operasyonları için genel bir Emniyet performansı göstergesi sağlar.
Kaza oranı, sertifikalı maksimum kalkış ağırlığı (MTOW) 5.700 kg’ın üzerinde olan sabit kanatlı uçakların dahil olduğu tarifeli ticari operasyonlara dayanmaktadır. Uçak kazaları, ICAO Ek 13 – Uçak Kaza ve Olay Araştırması Dokümanında verilen tanımlar kullanılarak ICAO Olay Doğrulama Çalışma Grubu (OVSG) tarafından incelenir ve doğrulanır.
Kalkışlara ilişkin veriler, ICAO Hava Taşımacılığı Bürosu tarafından derlenir ve ücret karşılığında yolcu, kargo ve posta taşımacılığını içeren tarifeli ticari operasyonları içerir. Tahminler, devletler tarafından veri sağlanmadığı durumlarda yapılır ve ICAO’ya yeni
veriler sağlandıkça veri tabanına dahil edilecektir. Bunun, hesaplanan oranlarda yıldan yıla küçük değişikliklere neden olabileceğini belirtmekte fayda var. Grafik 7, son altı yıldaki küresel kaza oranı eğilimini (milyon kalkış başına) göstermektedir. 2024 yılında, bir önceki yıla göre %36,8 artışla milyon kalkış başına 2,56 kaza meydana gelmiştir. Bu, son beş yılın en yüksek seviyesidir, ancak pandemi öncesi 2019 yılına göre %12,8’lik bir düşüşe işaret etmektedir. 2024 yılında sertifikalı MTOW’u 5.700 kg’ın üzerinde olan uçakların tarifeli ticari operasyonlarını içeren kazalar Ek 2’de listelenmiştir.
Kaza ve Ölümlü Kaza Eğilimi
2019-2024 döneminde dünya genelinde tarifeli ticari uçuşlarda meydana gelen kaza ve ölümlü kazaların sayısı Grafik 8’de gösterilmektedir. 2024 yılı, son altı yılın en yüksek ölümlü kaza sayısına sahip yılı olmuştur.
2019-2024 yılları arasında, kaza sayısı açısından kaydedilen en yüksek sayı, 114 kaza ile 2019 yılında gerçekleşti. Kaza sayısı hem 2020 hem de 2021 yıllarında önemli ölçüde
azaldı; ancak bu dönemde, hükümetlerin COVID-19’un yayılmasını en aza indirmeyi amaçlayan önlemleri nedeniyle hem yolcu hem de uçuş trafiğinde önemli bir düşüş yaşandığını belirtmekte fayda var. 2022’den itibaren, kalan son pandemi kısıtlamalarının kaldırılmasıyla birlikte, hava taşımacılığı toparlanmaya başladı ve kaza sayıları artmaya başladı. 2024 yılında, yolcu ve uçuş trafiği artmaya devam etti ve toplam yolcu sayısı 2019 seviyesini aşarken, toplam uçuş sayısı 2019 seviyesinden yalnızca %4,4 daha düşüktü. Bu arada, 2023 yılına kıyasla hem kaza sayısı hem de ölümlü kaza sayısı arttı.
Grafik 9, söz konusu ölümlü kazalarla ilişkili ölüm sayısının 2023’teki 72’den, 2024’te 296’ya önemli ölçüde arttığını göstermektedir.
Küresel Yüksek Riskli Olay Kategorileri
ICAO, Küresel Havacılık Emniye Planında (GASP-Global Aviation Safety Plan) ölüm riskini azaltmak için ele alınması gereken bir dizi küresel yüksek riskli olay kategorisi (global high-risk categories of occurrence/ G-HRCs) belirlemiştir.
Gerçek ölümlere, kaza başına yüksek ölüm riskine veya kaza ve olay sayısına ve ICAO ve diğer sivil toplum kuruluşlarından proaktif ve reaktif bilgi kaynaklarından toplanan emniyet verilerinin analizinden elde edilen sonuçlara dayanarak, ICAO, GASP’nin 2023-2025 yayınında küresel emniyet öncelikleri olarak beş G-HRC belirlemiştir:
• Kontrollü uçuşta araziye çarpma (CFIT);
• Uçuş sırasında kontrol kaybı (LOC-I);
• Havada çarpışma (Midair Collision-MAC);
• Pistten çıkma (RE);
• Pist ihlali (RI). Aşağıdaki Grafik 15, 2024 yılında tarifeli ticari hava taşımacılığı operasyonları için beş G-HRC’nin ölümlerin %25’ini, ölümlü kazaların %40’ını ve toplam kaza sayısının %11’ini temsil ettiğini göstermektedir.
Beş G-HRC’nin dökümü ve 2024 yılında meydana gelen kazaların, ölümlü kazaların ve ölümlerin ilgili dağılımları aşağıda listelenmiş ve Grafik 16’da gösterilmiştir.
• CFIT ile ilgili 1 kaza, ölümlü yaralanmalara neden olmuş ve toplam kazaların %1’ini, toplam ölümlü kazaların %10’unu ve toplam ölümlerin %2’sini oluşturmuştur.
• LOC-I ile ilgili 1 kaza ölümlü yaralanmalara neden olmuş ve toplam kazaların %1’ini, toplam ölümlü kazaların %10’unu ve toplam ölümlerin %21’ini oluşturmuştur.
• MAC ile ilgili 2 kazadan biri ölümlü yaralanmalara neden olmuş ve toplam kazaların %2’sini, toplam ölümlü kazaların %10’unu ve toplam ölümlerin %1’ini oluşturmuştur.
• RI ile ilgili 1 kaza ölümlü yaralanmalara neden olmuş ve toplam kazaların %1’ini, toplam ölümlü kazaların %10’unu ve toplam ölümlerin %2’sini oluşturmuştur.
• Uçaklarda önemli hasara veya uçakların imhasına yol açan RE ile ilgili 5 kaza meydana geldi ve bu da toplam kazaların %5’ini oluşturdu. 2024 yılında sertifikalı maksimum kalkış ağırlığı (MTOW) 5.700 kg’ın üzerinde olan uçakların yer aldığı planlı ticari operasyonlarda RE ile ilgili kazalarda ölümlü yaralanma meydana gelmedi. Bu rapordaki istatistiklerin, bir kazaya birden fazla kategori atanmışsa birincil olay kategorisine dayandığını da belirtmek gerekir.
ICAO’nun 2024 yılına ait Küresel Emniyet Raporu Ağustos 2025’te yayınlanmış olup en önemli bölümleri yazımızda sizlerle paylaşılmıştır. Rapor toplam 82 sayfa olup raporda geçen ekleri ve diğer detayları da içermektedir. Detaylı bilgi almak isteyen okuyucularımız için rapor pdf olarak ekte paylaşılmıştır.
2025 yılında Washington DC’de yaşanan Uçak-Helikopter çarpışmasında 67, Hindistan Ahmedabad Şehrinde meydana gelen B787 kazasında ise uçakta 241, yerde ise 19 toplam 260 kişi yaşamını yitirmişti. Yaşamını yitiren kişi açısından tek kazada en çok kişinin kaybedildiği kaza olmuştu.
Umuyoruz 2025’in kalan bölümü emniyetle tamamlanır.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı
*
ICAO 2024 Emniyet Raporu için:TIKLAYINIZ
