Cumartesi, Temmuz 26, 2025

BU HAFTA İLK 5 HABER

Benzer Haberler

Kaza Ön Raporu Nelere Cevap Verebilir?

Öncelikle bir kaza araştırması niçin ve hangi esaslara göre yapılır onun açıklanması gerekir. Havacılık kazaları sonrasında yetkili kaza araştırma kurulu tarafından kazaya ilişkin ana ve etkileyen diğer sebeplerin tespit edilmesi, düzeltici ve iyileştirici önerilerin ilgili birimlere bildirilerek gelecekteki benzer kazaların önlenmesi için kaza araştırması yapılır. Kaza araştırmaları asla cezalandırma veya suçlu bulma amaçlı olamaz.

Kaza araştırmaları uluslararası havacılık sektöründe ICAO Annex 13 gereklerine göre yapılır ve bir ay içinde kazaya ilişkin Kaza “Ön Raporu (Preliminary Report)” bir sene içinde de kazaya ilişkin “Son Rapor (Final Report) “ yayınlanır.

Birleşmiş Milletler tarafından yetkilendirilen Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü [ICAO] hava kazası araştırması protokollerini tanımlar bu protokol Annex 13 olarak yayınlanmıştır.

Büyüyen bir havacılık ekonomisi olan Hindistan, Uçak Kazası ve Araştırma Bürosu’nu [AAIB] tesis etmiş olup AAIB Sivil Havacılık Bakanlığına Bağlıdır. Birçok ülke kendi Kaz Araştırma Birimlerine sahiptir ancak bazıları bağımsız bazıları ise bakanlıklara bağlı olarak işlevini sürdürür. ABD’de NTSB bağımsız olup Başkanı Devle Başkanı tarafından atanır. Ülkemizde ise Bu görev için UEIM (ulaşım Emniyeti İnceleme Merkezi) yetkilendirilmiş olup T.C Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı olarak çalışır.

Bu genel bilgiler ışığında AI171 kazasının süreci;

Kaza sonrasında yetkilendirilen Kaza araştırma kurulu üyeleri olay yerine ulaşır ve sorumluluğu üstlenir. Alan kordon altına alınır. Genellikle, kaybolmasını veya kirlenmesini önlemek için ilk iki gün içinde tüm kanıtlar toplanır. Bu görevi yerine getirmekle görevli tek kurum AAIB’dir.

Polis ve itfaiye kurtarma aşamasının bittiğini ilan ettiği anda, AAIB görevi devralır.

AAIB yetkilileri olay yerine ulaştıktan sonra ekipler oluştururlar. Örneğin, uçuş veri kayıt ekibi, mühendislik ekibi, meteoroloji ve hava durumu ekibi vb. ve araştırma hemen başlatılır.

Araştırmada ilk adım kamuoyunda kara kutu olarak bilinen Uçuş veri kaydedici [FDR] ve kokpit ses kaydedici [CVR] cihazları bulunmasıdır. Bu cihazlardan alınan verilerle hemen hemen sorularımızın tamamının cevapları bulunabilecek ve uçuş dijital ortamda izlenebilecektir. Boeing 787’nin FDR’da yaklaşık 2.000 parametre yer almaktadır. Ayrıca çevre kameralarda kaydedilen görüntüler AAIB tarafından kanıtlar arasında yer alır. Kaza bölgesinde kanıt olabilecek tüm unsurlar uzmanlar tarafından numara verilerek fotoğraflanır ve not edilir.

Tüm kanıtlar not edildikten sonra, enkaz, güvenli bir yere taşınır ve mümkünse yeniden yapılandırılır.

Araştırma sürecine kimler katılabilir?

ICAO eki 13’e göre kazayla ilişkisi olan akredite temsilciler ABD’den uçak üretici Boeing, yine ABD ulusal Kaza Araştırma Birimi (NTSB) uzmanlarını gönderecekler. Benzer şekilde, İngiltere ve başvuran diğer ilgililer gözlemci olarak katılım sağlayabileceklerdir.

AAIB bulgularını ne zaman yayımlar?

Kaza araştırmasını yürüten Devletin açık izni olmadan soruşturmanın ilerlemesine ait bilgiler ve bulgular hakkında bilgi paylaşılamaz. Prosedüre göre,

Ön Rapor, kaza tarihinden itibaren otuz gün içinde faks, e-posta veya diğer iletişim araçlarıyla ile gönderilecektir. Ancak, Kaza/Olay Veri Raporu o zamana kadar gönderilmemişse. Emniyeti doğrudan etkileyen konular söz konusu olduğunda, bilgi alınır alınmaz mevcut en uygun ve en hızlı araçlarla paylaşılacaktır.

Bir kazaya karışan uçağın azami kütlesi 2.250 kg’ın üzerindeyse, soruşturmayı yürüten Devlet Ön Raporu aşağıdakilerle paylaşacaktır;

a) Uygun olana göre Kayıt Devleti veya Olay Devleti;

b) Operatör Devleti;

c) Tasarım Devleti;

d) Üretim Devleti;

e) İlgili bilgileri, önemli tesisleri veya uzmanları sağlayan herhangi bir Devlet; ve

f) Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü.

Araştırmadan sorumlu devlet, araştırma kurulu tarafından FDR ve CVR verilerinden elde edilen ve kendisiyle paylaşılan kazanın nedenine ait anlamlı ve gerçek verileri, geç paylaşılması halinde aynı tip uçaklar için emniyetsizlik yaratacak ise, ön rapor yayınlanmadan ilgililerle paylaşabilir. Boeing 787 Dreamliner, gelişmiş uçuş kaydedici sistemi (EAFR_Enhanced Airborne Filigt Recorders) ile donatılmıştır. Sistem hem uçuş veri kaydediciyi (FDR) hem de bir kokpit ses kaydediciyi (CVR)] içerir.

Hindistan FDR inceleme laboratuvarına sahip olmasına rağmen yeni tip cihazları çözümleme yeteneği olduğu bilgisi verilmemiştir. Bu durumda cihazların çözümlenmek üzere NTSB, ABD’ne gönderilmesi söz konusu olabilir.

Raporları yayınlama sürecine ilişkin zaman gereği nedir?

Araştırma sorumlusu devletin uygun görmesi halinde Yerel yönetim, polis, AAIB kazanın sonrasında ön rapor öncesinde kamuoyunu da bilgilendirmek amacıyla bilgilendirme amaçlı paylaşım yapabilir ama bu prosedüre göre bir zorunluluk değildir. Bu bilgilendirmenin yapılması medyada bilgi kirliliğini ve spekülasyonları önleyecektir. Bu konuda son aylarda ABD’de Washington Ronald Reagan Ulusal havalimanında yaşanan yolcu uçağı-helikopter çarpışması kazası sonrası yetkililer tarafından hemen her gün hatta bazı günler birden fazla resmi açıklama yapılarak kazaya yönelik spekülasyon üretilmesinin önüne geçilmesi, çok iyi bir örnek olarak değerlendirilmiştir.

ICAO Annex 13 prosedürüne göre ön rapor 30 gün içinde kamuya açık bir şekilde yazılı olarak yayınlanmalıdır. Ön raporda, kazanın ana nedeni, nasıl olduğu, diğer etkenler yer alır. Alınması gereken teknik önlemler varsa gereği için ilgili birilere yönlendirilir.

Kaza Son raporu ise yaklaşık 1 yıl içinde yayınlanmalıdır. Rapor, ön raporda yer alan bilgilere ek olarak buna benzer kazaların tekrarlanmaması için düzeltilmesi, değiştirilmesi, iyileştirilmesi gereken tüm kritik konular hakkında bilgi sağlar. Görevlendirmeler sivil havacılık otoritesi, üretici işletmeler, uçağı işleten işletme yönetimi, meydan işletmesi ve diğer tüm birimleri kapsar.

Hindistan’ın geçmiş hava kazası araştırmalarına göz atacak olursak 2012 yılında kurulan AAIB’nin aaib.gov.in web adresinde bu tarih sonrasında yaşanan tüm kaza raporları bulunmaktadır. Bu tarih öncesinde kaza araştırmaları DGCA tarafından yapılmaktaydı.

Havacılık kazalarında kayıpların çok büyük olması nedeniyle tüm insanlığın dikkatini çeker ve merak uyandırır. Medyanın, havacılık konusunda bilgi sahibi olanların ve hatta havacılık kazaları konusunda yetkili kişilerin çok hassas olması gerekmektedir. Hiç kimse “BİLGİ sahibi olmadan FİKİR sahibi” olmamalı kaybedilen insanların aileleri olduğu asla unutulmamalıdır.

Resmi açıklamalar ve yayınlanacak Ön Rapor ile sorularımızın cevaplarını öğrenebileceğiz.

Emniyetli Uçuşlar Dileriz

 

Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı

ÇOK OKUNANLAR