Kırgızistan’ın havayolları yaklaşık 20 yıldır Avrupa Birliği’nin Hava Güvenliği Listesi’nde yer alıyor. Ülkenin hükümeti havacılık sektörünü AB gerekliliklerini karşılayacak şekilde yükseltmek için çaba sarf etse de, ülkenin havayollarının kara listeden çıkarılması için birkaç kez başarısızlıkla sonuçlanan başvuruda bulundu.
Başkent Bişkek’teki yetkililer, Kırgız havayollarının AB ülkelerine doğrudan uçuşlar yapması için resmi onay almaya yakın olduklarını söylüyor.
En baştan listelendi
AB, 2006 yılında “faaliyet yasağına tabi hava taşıyıcıları”nın ilk listesini hem onayladı hem de yayınladı. Kırgızistan havayolları da bu ilk listede yer aldı.
Avrupa Komisyonu, listeyi tüm AB üye ülkelerindeki havacılık otoriteleriyle istişare ederek oluşturuyor.
Nisan 2012’de Kırgızistan’ın 16 havayolu şirketinin güncellenen güvenlik listesine girmesinin ardından, o dönem Kırgızistan Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Dairesi Müdürü olan Muratali Toktobekov, yasağın devam etmesinin nedenlerini açıkladı.
Toktobekov, “Bu [Kırgız] şirketlerinin filosu uluslararası yükümlülüklere uymuyor, yasal çerçeve dünyada genel kabul görmüş sivil havacılık gerekliliklerini karşılamıyor. Denetleyici sıkıntısı var ve düşük maaşları [endişe verici]” dedi.
Ancak Kasım 2013’te Toktobekov’un yerine sivil havacılık müdürü olarak atanan Erkin İsakov, Kırgızistan hava taşıyıcılarının iyileştirmeler yaptığını ve 2014 yılında AB hava güvenliği listesinden çıkarılmayı planladıklarını söylüyordu .
Ancak bu gerçekleşmedi ve durum daha da kötüleşti. RFE/RL’nin Kırgız servisinden Kasım 2019’da gelen bir rapora göre, Kırgızistan’ın uçaklarının çoğu kullanılamaz durumdaydı ve o sırada 32 uçaktan sadece dokuzu uçuyordu.
Bu reklamda da belirtildiği gibi, yeni devlet havayolu şirketi Asman Havayolları (İran’ın Aseman Havayolları ile karıştırılmamalı) ülkedeki havacılık yetkilileri için büyük bir umut. Yetkililer, Kırgızistan havayollarının “ileriye doğru yol aldığına” inanıyorlar (Kaynak: Asman Havayolları)
Ancak o dönemki sivil havacılık başkanı Kurmanbek Akyshev’in umutları sönmedi. AB ile kara listeye son verecek müzakerelerin sürdüğünü söyledi.
Akyshev, “Kara listeden çıkış için adım adım planın uygulanması %96 oranında tamamlandı. Bir ay önce, planımızın son revizyonuna ilişkin öneriler bırakan Avrupa Komisyonu’ndan iki uzman tarafından ziyaret edildik.” dedi.
Akyshev, 2020 yılı başında Kırgız uçaklarının AB semalarından çıkarılması için AB’ye yeni bir dilekçe verileceğini duyurdu ama yasak devam etti.
Her zamankinden daha yakın mı?
Kasım 2024’te Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov, Berlin’e yaptığı resmi ziyarette ülkesinin havayollarının yakında kara listeden çıkarılacağını duyurdu . Japarov, Airbus’ta Avrupa Bölgesi Başkanı ve Ticari Uçaklar için Ticari Avrupa Başkanı Johan Pelissier ile Kırgızistan’ın ulusal havayolu şirketi Asman Airlines’a iki Airbus uçağının kiralanması konusunda destek sağlamak üzere bir araya geldi.
Sivil Havacılık Dairesi’nin mevcut müdürü Daniyar Bostonov, bu yılın şubat ayında düzenlediği basın toplantısında, Kırgızistan uçaklarının “iki yıldır uçuş emniyeti ve havacılık güvenliği konusunda iki denetimi başarıyla geçtiğini” söyledi .
Bostonov, “Bu yıl kara listeden çıkmaya tamamen hazırız. Gerisi AB’ye bağlı.” dedi.
Nisan ayının başında Bostonov’un yardımcısı Kanat Tologonov, parlamento komitesine Avrupa Komisyonu’nun Mart ayında “tarihimizde türünün ilk örneği” olan bir denetim gerçekleştirdiğini söyledi.
“Tüm kontrolleri başarıyla geçersek,” diye devam etti, “Mayıs 2026’da Kırgızistan’ı kara listeden çıkarma kararı alınacak.”
Kazak uzman getirildi
Mayıs ayının başında Kırgızistan’ın, Kazakistan Havacılık İdaresi (AAK) eski müdürü Catalin Radu’yu danışman olarak işe aldığı duyurulmuştu .
Havacılık sektöründe 25 yılı aşkın deneyime sahip, Avrupa Sivil Havacılık Konferansı eski başkanı ve Avrasya Sivil Havacılık Konferansı kurucusu Radu, Nisan 2022’de AAK şefi olarak atandı.
2009’da AB, Air Astana hariç Kazakistan havayollarını hava güvenliği listesine koydu. Kısıtlamalar 2016’da kaldırıldı, ancak yıllarca çeşitli Kazakistanlı taşıyıcılar kara listede veya gelişmiş izleme listesinde yeniden ortaya çıktı.
Mayıs 2024’te AB, Kazak uçuş taşıyıcıları üzerindeki tüm kısıtlamaları tamamen kaldırdı . Kazak yetkililer, Radu’nun “Kazakistan’ı AB’nin gelişmiş izleme listesinden çıkarmada önemli bir rol oynadığını” ve kendisine Kazakistan’daki sivil havacılığa yaptığı katkılardan dolayı özel bir ödül takdim ettiğini duyurdu.
Radu , Mart ayında Kazakistan’daki görevinden istifa etmişti .
Direkt uçuşların dönüşü mü?
AB ülkelerine uçuşları yasaklanan havayollarının son listesinde 16 Kırgız havayolu yer alıyor.
Tologonov, nisan ayında yaptığı açıklamada, “Kırgızistan’ın kara listeden çıkarılmasına ilişkin kararın 2026 Mayıs ayında alınmasını beklediğini” söylemişti .
Bostonov Şubat ayında şunları söyledi : “Artık oradan çıkarılıp çıkarılmayacağımız sorusu yok. Kesinlikle çıkarılacağız.”
Kırgızistan, AB Hava Güvenliği Listesi’ne alınmadan önce Kırgız havayolları Londra, Birmingham, Frankfurt am Main, Münih, Hannover, Hamburg, Stuttgart ve Amsterdam’a uçuşlar düzenliyordu.
Avrupa’ya direkt uçuşların ne kadar popüler olacağı konusunda sorular var. Kırgızistan’dan Avrupa’ya Türkiye veya Birleşik Arap Emirlikleri üzerinden uçarak ulaşmak zaten mümkün.
Kırgız havayolları Asya ve Ortadoğu şehirlerine de uçuş imkânına sahip.
Avrupa’da çalışan Kırgız vatandaşlarının ve diğer Orta Asya ülkelerinden gelen vatandaşların sayısı giderek artıyor. Ancak sayıları düşük.
Bostonov, Avrupa’ya direkt uçuşlara izin verilmesinin Kırgızistan’ın yatırım çekmesine ve makul fiyatlara kaliteli uçak kiralamasına yardımcı olacağını söyledi. Bu, bazılarının Kırgızistan’ın yasağı kaldırmaya çalışmasının ana nedeni olarak gördüğü şeyle, yani ülkenin imajını güçlendirmekle bağlantılı olabilir.
Kırgızistanlı Yetkililer şu anda AB Hava Güvenliği listesindeki tek Orta Asya ülkesi olduklarını ve bu hoş karşılanmayan bir ayrımdan kurtulmak için özel bir çabanın gösterildiğine vurgu yapıyorlar. (intellinews)
