JetBlue havayollarına ait bir Airbus A320, Ocak 2022’de pilotların yaklaşmakta olan küçük bir uçakla çarpışmayı önlemek için çok erken kalkışı başlatmasıyla kuyruk sürtmesi ve sonrasında da yakın geçme olayı yaşanmıştı.
Ulusal Ulaşım Emniyeti Kurulu’na (NTSB) göre pilotlar “beklenti önyargısı” yaşadıkları için çelişkili bilgilere rağmen küçük uçağın karşı yönden yaklaştığını varsaydılar. Her iki uçak da emniyetle inişlerini tamamladılar. Ancak olay, ABD ticari uçaklarının dahil olduğu yakın zamanda gerçekleşen bir dizi yakın geçme olaylarından birisi olarak kayıtlara geçti.
NTSB’nin 13 Aralık’ta yayınlanan nihai raporuna göre bir havaalanı güvenlik kamerası tarafından A320 uçağının olay anına ait görüntülerin kaydedildiği bilgisine yer verildi. Kaptan kalkış esnasında istikamette yaklaşan uçağı fark ettiğinde çarpışmayı önleyebilmek için bir an önce kalkışı yapmak için yunuslamayı arttırınca kuyruk piste temas eder.
22 Ocak 2022’deki olay, JetBlue’nun Hayden, Colorado’daki Yampa Valley havaalanından Fort Lauderdale’e giden 1748 sefer sayılı uçuşunda meydana geldi. Yampa Valley havaalanında kontrol kulesi bulunmadığından, meydana uçuş yapan pilotlar Denver bölgesi kontrolörlerinden talimatları alıyorlardı. Ayrıca ortak bir radyo frekansını kullanarak birbirleriyle iletişim kuruyorlardı.
Yerel saatle 11:50 civarında, JetBlue pilotları Yampa’nın 10 pistine taksi için hazırlanırken, meydana yaklaşan Beechcraft B300 King Air’in pilotları ortak frekansta “dokuz dakika uzakta” olduklarını ve 10 pistine yaklaşacaklarını bildirdiler.
King Air pilotları daha sonra değişiklik yaptıklarını ve 28 pistine ineceklerini söylediler. Hemen sonrasında birkaç kez 28 pistine doğrudan yaklaşacaklarını bildirdiler.
Bu arada JetBlue pilotları, 10 pistinden kalkış için Denver kontrolden 11.55’te talimat talep ettiler. Ancak Denver kontrolörü iki dakika beklemelerini bildirdi.
NTSB, JetBlue mürettebatının King Air’in 10 pistine ineceklerini varsaydıkları ve bu yanlış anlamanın bir sonucu olarak JetBlue pilotlarının trafiğin önünde kalabilmek için kalkışlarını hızlandırmaları gerektiğini düşündükleri sonucuna vardı.
Mürettebatın King Air’in 10 pistine ineceğine dair beklentisinin, King Air’in 28 pistine inmeyi planladıklarına dair telsiz çağrılarının göz ardı edildiği bilgisine raporda yer verildi. JetBlue pilotlarının, pistte kalkış koşusuna başladıklarında Beechcraf’ın nerede olduğu konusunda konuştukları ve İkinci pilotun kaptana diğer uçağın gerçekten pistte olup olmadığını sorduğu tespiti vardı.
NTSB, Jetblue’nin kaptanın hatanın farkına vararak yaklaşan King Air’den kaçınmak için uçağı yerden ayrılma hızından(Vr) 24kts önce manevrayı başlattığı ve hemen sonrasında sağa dönüş yaptıklarını belirtti. JetBlue 10 pistinden ayrıldıktan sonra sağa dönüşe başladığında, yaklaşan King Air ile arasında 2,27 nm’lik bir ayrım bulunduğu saptandı.
Yaklaşık 20.000 feet irtifaya gelindiğinde JetBlue pilotları, kuyruk sürtmesinden şüphelendiklerini bildirmek için bakım departmanlarıyla temas ederler.. Baka bir olay yaşanamadan Denver’a yönlendirilir ve emniyetle iniş tamamlanır.
NTSB, olayı 1996 yılında Quincy, Illinois’de United Express Beechcraft 1900C ile King Air arasında meydana gelen çarpışmaya benzer olarak tanımlamıştır. NTSB, 14 kişinin ölümüne yol açan bu kazayı, King Air pilotlarının ortak radyo frekansını etkili bir şekilde izleyememesine bağlamıştı.
Amerika’da bir çok uzaktan kontrolle işlevini sürdüren meydan olup bu emniyetli uçuş operasyonu için oluşturulan kuralların pilotlarca eksiksiz olarak uygulanması gerekmektedir. Ülkemizde bu şekilde çalışan bir meydan olmadığı için böylesi tehlike söz konusu değildir.
Emniyetli Uçuşlar Dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot(E)
Kaza Araştırma Uzmanı