Ticari Pilotluğa Açılan En Kritik Kapı
Pilotaj eğitiminin aşamalarını incelediğimizde, her bir basamağın öğrencinin profesyonel havacılığa hazırlanmasında ayrı bir önemi vardır. Ancak bunlar arasında öyle bir dönem vardır ki, aday pilotların yalnızca teknik becerilerini değil; karar verme, liderlik, risk yönetimi ve sorumluluk bilincini de şekillendirir. İşte bu kritik süreç, PIC uçuşlarıdır.
PIC terimi, İngilizce Pilot in Command ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçeye “Sorumlu Pilot” olarak çevrilir. Bu kavram, uçağın sevk ve idaresinden, uçuş öncesi planlamaya; hava trafik iletişiminden, uçuş emniyetinin sağlanmasına kadar tüm sorumluluğun tek bir pilota ait olduğu durumu tanımlar. Eğitim sürecinde öğretmenin gözetiminde gerçekleştirilen uçuşlardan farklı olarak, PIC uçuşlarında kararların tamamı öğrencinin kendi inisiyatifiyle alınır. Bu nedenle PIC uçuşları, bir pilot adayının gerçek anlamda “kanatlandığı” ve mesleki olgunluğa adım attığı evre olarak kabul edilir.
PPL’den CPL’e Giden Yolda Neden PIC?
Havacılıkta lisans hiyerarşisi adım adım ilerler. İlk basamak PPL (Private Pilot Licence – Hususi Pilot Lisansı) olup, temel uçuş becerilerinin edinildiği dönemdir. Ancak PPL yalnızca başlangıçtır; ticari pilotluk hedefi olan bir adayın yolu, mutlaka CPL (Commercial Pilot Licence – Ticari Pilot Lisansı), ardından da aletli uçuş koşullarında uçuş yetkisinin kazanıldığı IR (Instrument Rating – Alet Yetkisi) ve çok motorlu hava araçlarında operasyon yetkisinin kazanıldığı ME (Multi Engine – Çok Motorlu Uçak Yetkisi) eğitimlerinden geçer.
Burada kritik nokta şudur: EASA Part-FCL ve SHGM düzenlemelerine göre CPL eğitimine başlamadan önce adayın yaklaşık 100 saat PIC uçuşu tamamlaması gereklidir. Ancak sadece bu da yeterli değildir. CPL kontrol uçuşu (check ride) öncesinde toplamda 200 saatlik gerçek uçuş tecrübesi istenir. Dolayısıyla PIC uçuşları, CPL’in kapısını açan en temel şarttır.
Ayrıca IR eğitimi için de farklı PIC gereklilikleri vardır. Tek motorlu uçaklarda alınacak IR eğitimi için minimum 50 saat PIC uçuşu, çok motorlu IR için ise 70 saat PIC uçuşu tamamlanmalıdır. Bu rakamlar, sadece saat biriktirmenin ötesinde, adayın karar verme süreçlerinde bağımsızlığını geliştirmesi için belirlenmiştir.
PIC Uçuşlarının Felsefesi: Saat Biriktirmek mi, Tecrübe Kazanmak mı?
Pek çok aday, PIC uçuşlarını yalnızca “uçuş saati biriktirme” veya “gerekli saatleri doldurmak” olarak algılamaktadır. Oysa bu yaklaşım ciddi bir yanılgıdır. Havacılıkta kalite, niceliğin önünde gelir. Bir pilotun 100 saati nasıl kullandığı, o sürenin kendisine kazandırdığı beceriler, toplam rakamdan çok daha değerlidir.
PIC uçuşları, adeta bir “staj dönemi” gibidir. Öğretmen pilotun sürekli yönlendirmesi olmadan, beklenmedik hava şartlarıyla başa çıkmayı, trafik yoğunluğu içerisinde doğru kararlar almayı, küçük teknik aksaklıklar karşısında soğukkanlı kalmayı öğretir. Bu uçuşlarda sorumluluk, tamamen öğrencinin omuzlarındadır. Bu uçuşların temel amacı, öğrencinin öğretmen gözetiminden bağımsız şekilde karar verme yetkinliğini geliştirmesidir. İşte bu nedenle PIC süreci, adayın yalnızca “uçmayı bilen” bir kişiden, “profesyonel karar verebilen” bir pilota dönüşmesinde eşsiz bir rol oynar.
Bu süreçte aday pilot;
· Meteorolojik değişikliklere karşı operasyonel kararlar alır,
· Yoğun hava trafiği altında iletişim ve yönetim becerilerini geliştirir,
· Küçük teknik aksaklıklar karşısında acil durum prosedürlerini uygular,
· Yakıt planlaması, seyrüsefer usulleri ve alternatif meydan seçimi gibi görevleri bağımsız olarak yerine getirir.
Dolayısıyla PIC uçuşları, yalnızca teknik becerilerin değil; aynı zamanda liderlik, risk yönetimi ve profesyonel sorumluluk bilincinin gelişmesine hizmet etmektedir.
Yasal Çerçeve ve Operasyonel Sınırlamalar
PIC uçuşlarının kendine özgü kuralları vardır. Bunların başında uçuş süre limitleri gelir. Bir pilot, bir günde en fazla 6 saat PIC uçuşu yapabilir. Ayrıca bu uçuşlar art arda en fazla 6 gün devam ettirilebilir. Dinlenme süreleri, uçuş emniyetinin ayrılmaz bir parçasıdır.
PIC uçuşuna çıkacak pilotun elinde mutlaka şu belgeler bulunmalıdır:
· Geçerli PPL lisansı
· Geçerli Sağlık Sertifikası (Medical)
· Uçacağı hava aracı için tip yetkisi
· İlgili meydan için geçerli apron giriş kartı
· Gerektiğinde dil yeterlilik belgesi (ICAO English Level)
Önemli bir ayrıntı da, PIC uçuşlarının yalnızca “Light” kategorisindeki sertifikalı uçaklarla yapılabileceğidir. Ultralight (çok hafif) kategorisindeki hava araçları ile gerçekleştirilen uçuşlar, yasal olarak PIC saati olarak kabul edilmez. Bu ayrıntıyı göz ardı eden adaylar, ilerleyen süreçte ciddi mağduriyetler yaşayabilmektedir.
Uzun Seyrüsefer Şartı: 300 NM Cross-Country
PIC uçuşları kapsamında yerine getirilmesi gereken özel bir görev vardır: Long Cross-Country. Bu görev, minimum 300 deniz mili (NM) uzunluğunda bir seyrüseferi kapsar ve en az iki farklı meydana tam duruşlu iniş yapılmasını zorunlu kılar.
Bu uçuş, yalnızca mesafe katetmekten ibaret değildir. Uçuş öncesi yakıt planlaması, rota seçimi, hava durumu analizleri, alternatif meydan belirleme, navigasyon teknikleri ve karar verme yetisi bu uzun görevde sınanır. Pek çok pilot adayı için, bu uçuş hayatlarının en unutulmaz deneyimlerinden biri olur.
Simülatörün Rolü: Fayda ve Sınırlamalar
Modern havacılık eğitiminde simülatörler önemli bir yer tutar. Özellikle aletli uçuş eğitimlerinde maliyet avantajı ve emniyet nedeniyle sıklıkla kullanılır. Ancak dikkat edilmesi gereken kritik bir nokta vardır: Simülatörde geçirilen süreler, CPL için gerekli olan 200 saatlik gerçek uçuş tecrübesine dahil edilmez.
Dolayısıyla simülatörde fazla zaman geçiren öğrencilerin, gerçek uçuş eksiklerini kapatmak için 100 saatten daha fazla PIC uçuşu yapması gerekebilir.
Emniyet Pilotunun (Safety Pilot) Rolü: Destek Ama Yetki Değil
Bazı PIC uçuşlarında, özellikle ilk deneyimlerde veya daha karmaşık rotalarda, kokpitte tecrübeli bir pilot “safety pilot” sıfatıyla bulunabilir. Ancak burada sorumluluk yine PIC konumundaki pilottadır. Safety pilot, sadece beklenmedik veya acil bir durumda devreye girer. Asıl amaç, öğrencinin sorumluluk bilincini geliştirmesidir.
PIC Sürecinde Aletli Çalışmalar
Henüz resmi IR yetkisi bulunmasa da, PIC uçuşları sırasında aletli usuller üzerinde pratik yapılabilir. Eğer uçuşta IR yetkisine sahip bir uçuş öğretmeni (FI/IRI) bulunuyorsa, PIC uçuşları aletli yaklaşma, holding veya seyrüsefer usulleri ile zenginleştirilebilir. Bu yöntem, hem PIC saatlerini verimli kılar hem de IR eğitimine mükemmel bir hazırlık sağlar.
PIC Uçuşları: Profesyonelliğe Giden Köprü
Tüm bu bilgiler ışığında, PIC uçuşlarının yalnızca bir formalite olmadığı açıkça görülmektedir. Bu dönem, aday pilotların karar verme becerilerini pekiştirdiği, özgüven kazandığı, risk yönetimini öğrendiği ve en önemlisi gerçek bir pilot kimliği kazandığı süreçtir.
Kimi zaman ani hava değişimleri, kimi zaman beklenmedik trafik yoğunlukları ya da küçük teknik arızalar, PIC uçuşlarının doğal parçasıdır. Bu durumlar, pilotun sahici bir profesyonel refleks geliştirmesine katkı sağlar.
Sonuç: Kanatlarınızı Gerçekten Açtığınız Dönem
PIC uçuşlarını bir “zorunluluk” olarak görmek yerine, mesleki gelişimin en değerli fırsatı olarak değerlendirmek gerekir. Bu süreçte edinilen her bir saat, adayın gelecekte kokpitte karşılaşacağı gerçek durumlara hazırlanmasına hizmet eder.
Kısacası PIC uçuşları, pilot adayının kozadan çıkıp, kanatlarını ilk kez özgürce denediği dönemdir. Uçuş okulunun güvenli sınırlarından çıkarak, profesyonel havacılığın sorumluluk bilincine adım atılan bu aşama, ticari pilotluk yolundaki en kritik kapıdır.
Vasıf Yüceliş
E.Hv.Albay
Antalya Bilim Üniversitesi ATPL Dersleri Öğretmeni
