Basit bir soru gibi görünebilir: Uçağı kim icat etti?
Ama öyle değil. Aslında bu, yüzyıllık bir tartışma.
Birçok Amerikalı, 1903’te ilk uçuşlarını gerçekleştiren bisiklet tamircileri ve çekirdekten yetişen mühendisler olan Orville ve Wilbur Wright kardeşlerin havacılığın babaları olduğunu düşünüyor.
Öte yandan birçok Brezilyalıya göre uçağın mucidi, 1906’da Paris’te Uluslararası Havacılık Federasyonu tarafından onaylanan ilk uçuşu gerçekleştiren, zengin bir kahve üreticisi ailenin varisi Alberto Santos Dumont.
Santos Dumont: İlk halka açık uçuş
20. yüzyılın başlarında, onlarca mucit, insanlığın uzun zamandır hayalini kurduğu uçmayı başarabilmek için motorla çalışan bir makine inşa etmeye çalışıyordu.
Birçoğu, o zamanlar bir uçağı geliştirmek için iyi bir merkez olan Paris’e akın etti. İyi mühendislik okulları ve metalurji, mekanik, fizik ve kimya gibi alanlarda araştırmaları finanse edecek sermaye buradaydı.
Fransız tarihçi Prof. Jean-Pierre Blay’e göre bu her an gerçekleşebilirdi.
O zamanlar havacılık meraklıları, tarihin ilk uçuşu olarak kabul edecekleri şey için bazı koşullar belirledi. Bunlar arasında yardımsız kalkış (yani herhangi bir itiş gücü olmadan), gözlemlenen ve kaydedilen uçuş vardı.
Ve 12 Kasım 1906’da Santos Dumont, 14-bis adlı bir uçakla Paris’te bir kalabalığın üzerinden 220 metre uçarak tüm kriterleri yerine getirdi.
Brezilyalı havacı ertesi yıl, dünyanın ilk ultralight (çok hafif) seri üretim uçağı olan Demoiselle adlı yeni modelini piyasaya sürdü.
Wright kardeşler ancak 1908’de, beş yıl önce uçan ilk kişiler olduklarını iddia ettiler.
Fransızlar şaşırmıştı. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’daki uçuş kulüpleri arasındaki sürekli mektuplaşma nedeniyle ilk uçağı üretmek için bir yarış olduğunu biliyorlardı. Ancak Avrupalılar Wright kardeşlerden en son yıllar önce haber almıştı.
Kardeşler, patentlerin onaylanmasını beklediklerini ve fikirlerinin çalınmasından korktuklarını ileri sürdü.
Ancak gerçek şu ki, 17 Aralık 1903’te Kuzey Carolina’daki Kitty Hawk’ta Flyer uçaklarını havada gören yalnızca beş kişi kaydedilmişti. Olayın nadir kanıtları arasında bir telgraf, birkaç fotoğraf ve Orville’in günlüğü vardı.
Brezilya Astronomi ve İlgili Bilimler Müzesi’nin eski müdürü Henrique Lins de Barros gibi bilim insanları, Orville’in günlüğüne rüzgarın yaklaşık 40 km/s hızla estiğini yazdığını iddia ediyor. Bu hız, bir motorun yardımı olmadan uçağı kaldırmaya yeterdi.
Wright kardeşlerin savunucuları buna katılmıyor. Ayrıca Flyer’ın geliştirilmiş versiyonlarının, 14-bis’in Paris semalarında uçmasından önce, 1904 ile 1905 yılları arasında geliştirildiğini söylüyorlar.
Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nden emekli küratör ve Wright kardeşler hakkında birkaç kitap yazmış olan tarihçi Tom Crouch “O sabah [17 Aralık 1903] Wright kardeşlerin kendi içlerine sinecek kadar iyi uçtukları ilk zamandı” diyor.
“Hala yapmaları gereken çok fazla ince ayar vardı, ancak bir uçak inşa etmişlerdi ve uçmuştu.”
Ancak tüm bu ince ayarlar, 1908’de ilk uçağı icat edenler olarak tanınmak için kampanya yürütene kadar gizlice yapılmış gibi görünüyor.
Wright kardeşler Avrupa turnesine çıktı, Fransa ve İtalya gibi ülkelerde tek bir uçuşta 124 km’ye kadar yol kat eden 200’den fazla gösteri uçuşu gerçekleştirdi.
“Avrupa kraliyeti uçakta Wilbur’un yanında oturmak istedi. Bu bir onur olarak kabul edildi” diyor Prof. Blay.
Ve işte o zaman, Fransız havacılık öncüsü Ferdinand Ferber gibi insanlar, Wright kardeşlerin ilk olma iddiasını kabul etti ve manevra kabiliyetine sahip bir uçağın bir gecede icat edilemeyeceğini savundu.
Yazının devamı için; TIKLAYINIZ
