9 Ağustos 2024’te meydana gelen ve 62 kişinin ölümüne yol açan Voepass ATR 72-500 uçağı kazasına ilişkin nihai raporun yayınlanmasındaki gecikme, Brezilya havacılık sektöründe endişelere yol açtı.
Havacılık danışmanı ve uçuş emniyeti uzmanı Hilton Rayol, LinkedIn’de yayınladığı bir makalede, ön rapor ile nihai belge arasındaki bu farkın etkilerini analiz ederek, soruşturma sürecinde şeffaflık ve hesap verebilirliğin önemini vurguladı.
Rayol’a göre, “Ön Raporun çok özel bir işlevi vardır: ilk gerçekleri kaydetmek, kanıtları korumak ve kazanın dinamiklerine ilişkin ilk genel bir bakış sunmak. Suçlamada bulunmaz, sonuç çıkarmaz veya sorumluluk belirlemez. Esasen açıklayıcı bir belgedir.”
Ancak danışman, bu aşamadan sonra tutarlı güncellemelerin olmamasının “açıklık algısını zedeleyen ve paralel anlatıları körükleyen bir bilgi boşluğu” yarattığına dikkat çekiyor.
Uzman, bu açığın Havacılık Kazalarını Araştırma ve Önleme Merkezi- CENIPA’nın soruşturma sistemine olan kamu güvenini doğrudan etkilediğini vurguluyor; zira, “açık iletişimin olmaması, varsayımların verilerin yerini almasına ve şüphelerin teknik kanıtların önüne geçmesine olanak tanıyor” ve “çok uzun süren cevapları bekleyen, çaresiz” durumdaki kurbanların ailelerinin çektiği acıya da dikkat çekiyor.
Rayol ayrıca gecikmenin hukuki sonuçlarına da değindi: “Nihai Rapor olmadan, idari kararlar ihtiyatlı ve çoğu zaman gecikmeli hale geliyor; hukuk davaları sonuçsuz kalıyor; ceza davaları askıda kalıyor ve olayın kesin olarak yeniden yapılandırılması olmadan ilerleyemiyor.” Ona göre, “ahlaki alanı aşan ve hukuk alanına giren hakikat hakkı zarar görüyor, ” bu da sadece aileleri değil, tüm toplumu etkiliyor.
Danışman, havacılıkta “kritik aşamalar arasında çok fazla zaman geçmesinin sadece rahatsız edici olmadığını, aynı zamanda verimsiz, yorucu ve tehlikeli olduğunu ” vurguluyor ve “ön hazırlık ve son aşamalar arasındaki boşluğun, prosedürel ataletle değil, teknik titizlikle sınırlandırılarak mümkün olduğunca kısa olması gerektiğini” savunuyor.
Rayol’a göre, Voepass olayı “şeffaf soruşturmalar, sürekli güncellemeler ve zamanında nihai raporlar “ın acil ihtiyacını vurguluyor ve bu da “gerçeğe, güvenliğe ve çoktan verilmesi gereken cevapları beklemeye devam eden ailelere olan bağlılığı” temsil ediyor.
“Havacılığın öğrenerek geliştiğini ve bu öğrenmenin zamanında, eksiksiz ve teknik olarak doğrulanmış bilgilere bağlı olduğunu” vurgulayan Rayol, nihai sonuçlara ulaşılamamasının, “havacılık soruşturmalarına yön veren şeffaflık görevini aksattığını ve idari, medeni ve cezai alanlarda gerçeğe ulaşma hakkı, bilgiye erişim hakkı ve yeterli hesap verebilirlik gibi temel hakların gerçekleştirilmesini zayıflattığı” tespitinde bulundu.
Voepass’ın Hava Operatörü Sertifikası (COA) iptal edildi
Brezilya Ulusal Sivil Havacılık Otoritesi (ANAC) Haziran ayında Voepass grubunun ana havayolu olan Passaredo Transportes Aéreos’un Hava Operatörü Sertifikasını (COA) kalıcı olarak iptal etme kararı aldı. Karar, şirketin Sürekli Analiz ve Denetim Sistemi’ndeki (SASC) ciddi ve sürekli hataların doğrulanmasının ardından alındı. Tedbir ayrıca toplam 104 bin dolar tutarında para cezalarını da içeriyor ve itiraza tabi değil.
COA’nın iptali, 11 Mart 2025’te kararlaştırılan Voepass operasyonlarının ihtiyati askıya alınmasının ardından gerçekleşti. İptal işlemi 9 Ağustos 2024’te Vinhedo’da (SP) meydana gelen kazadan sonra başlatılan ANAC destekli bir operasyon sırasında tespit edilen usulsüzlüklerden kaynaklandı.
Denetim sırasında ANAC, şirketin uçaklarında zorunlu bakım denetimlerini yapmayı tamamiyle bıraktığını tespit etti. Ancak Voepass, uyarılıp sorunu çözmeye karar vermesine rağmen bu kontrolleri birkaç kez ihmal etti. Bu tekrarlar farklı uçaklarda ve prosedürlerde tespit edildi.
ANAC, şirketin iç sisteminin arızaları tespit etme ve düzeltme yeteneğini kaybettiği ve kontrol mekanizmalarının güvenilirliğini tehlikeye attığı sonucuna vardı. Ajans yaptığı açıklamada, “Bunlar yalnızca belirli sorunlar değil, şirketin gözetim sisteminin bozulmasıdır ” vurgusu yaptı.
COA’nın iptali, şirkete savunma hakkının garanti altına alındığı bir yaptırım sürecinin sonunu işaret ediyor. Bu kararla Voepass, Brezilya’da ticari uçuş işletmekten resmen men edildi. ANAC, ülkenin hava taşımacılığı sistemine olan güveni sürdürmek için acil ve titiz bir eylemin şart olduğunu belirtti. Voepass Grubunun hala MAP Linhas Aéreas ve Regional Linhas Aéreas’a karşılık gelen iki COA’ya sahip olduğu bildiriliyor.
