Birleşik Krallık Hava Kazaları Araştırma Birimi (AAIB), 28 Temmuz 2024’te Oxfordshire , Enstone Havaalanı’ndan kalkış sırasında meydana gelen, Spitfire MK 26B (yüzde 90 ölçekli, iki kişilik, kit yapımı bir replika) uçağının karıştığı ölümcül kazaya ilişkin nihai raporunu yayınladı.
Uçağın kalkışından kısa bir süre sonra kontrollü uçuştan çıkması, yere ters çarpması ve kaza sonrası çıkan yangında tek başına yolcu olan pilot ölümcül şekilde yaralandı.
Tek motorlu kuyruk tekerlekli bir uçak, 26 numaralı pistten kalkış yaptıktan kısa bir süre sonra sola doğru yalpalayarak, agresif bir şekilde yukarı doğru yükselerek ve hızla ters dönerek alevler içinde kaldı.
Çarpma sonrası oluşan geniş çaplı yangın hasarına rağmen, araştırmacılar uçuş kontrollerinde veya gövdede ani kontrol kaybını açıklayabilecek teknik bir arızaya dair bir kanıt bulamadılar.
Kalkış başlangıçta normal görünüyordu. Uçak hızlandıkça kuyruk doğru bir şekilde kalktı ve gövdeyi yatay bir konuma getirdi.
Ancak birkaç dakika sonra kuyruk piste geri döndü ve uçak 23 metre genişliğindeki pist şeridinin kenarına doğru sola doğru ilerlemeye başladı. Pistin sınırına yaklaşırken pilot ani bir geri basınç uyguladı.
Uçak aniden burnu yukarı kalktı ve yüksek bir hücum açısıyla yüzeyden ayrıldı. Havalandıktan hemen sonra uçak durdu.
Sol kanat aniden düştü ve durma sonrası otomatik dönüşe girdi, bu da aynı yönde devam eden sapmayla birlikte sola doğru hızlı bir dönüşe neden oldu.
Birkaç saniye içinde sol kanat ucu, pistin kenarındaki çimlere yaklaşık 120°’lik bir eğimle temas etti. Ardından pervane ve motor kaputu, ardından da sağ kanat çarptı.
Belirgin kavisli kesik izleri, pervanenin çarpma anında güçle döndüğünü doğruladı. Uçak takla atarak, pist kenarından yaklaşık 45 metre uzaklıkta, paralel çim pist 26’nın güney kenarında ters dönmüş halde durdu.
Çarpışma sonrası çıkan şiddetli yangın, kokpit ve ön gövdeyi etkisi altına alarak anında alev aldı. Yangın, kabinin, gösterge panelinin ve motor bölmesinin büyük bir kısmını kaplayarak, daha sonraki teknik incelemeyi önemli ölçüde kısıtladı.
Termal hasara rağmen, araştırmacılar birincil ve ikincil uçuş kontrollerinin çarpışmadan önce sağlam ve doğru şekilde kurulduğunu doğruladılar. Kontrol kaybına katkıda bulunabilecek önceden var olan herhangi bir mekanik arıza tespit edilmedi.
Kaza dizisi, ilk sapmadan ters dönüşe kadar sadece birkaç saniye sürdü. Zemin izleri ve enkaz dağılımı, klasik bir kalkış durmasıyla uyumluydu. Bunu, hafif yüklü kuyruk tekerleği tipinde otomatik dönüş izledi.
Hızlı kalkış, beklenmedik sol sapmanın ardından pist kenarını geçme girişimi gibi görünüyor. Bu manevrada elde edilen yüksek hücum açısı, kritik açıyı aşarak durmaya ve ardından kontrol edilemeyen bir yuvarlanmaya neden oldu.
AAIB Soruşturma Sonuçları
Araştırmacılar, ilk sapma için iki olası senaryo tespit etti. Pilot, kalkışın ilk aşamasında dümenle yön kontrolünü sağlayamamış olabilir. Bu durum, uçağın sola kaymasına ve ardından sert yüzeyden ayrılmadan önce havalanmak için aşırı dönüş yapmasına neden oldu.
Alternatif olarak, pilotun kritik aşamada aniden kısmi olarak hareketsiz kalması ihtimali de göz ardı edilemez. Yangın hasarının boyutu nedeniyle otopsi bulguları kesin bir sonuca varamamıştır.
Sonuç olarak, uçağın pistten yanal olarak çıkmamak için başlatılan aşırı bir dönüşten hemen sonra durması muhtemeldir.
Durma sonrası oluşan otorotasyon, doğrudan sol kanat ucu çarpmasına, inversiyona ve ölümcül kaza sonrası yangına yol açtı. Gövde, motor veya kontrol sistemi arızasına dair herhangi bir kanıt bulunamadı.
Kaza, konvansiyonel iniş takımlı uçakların yere yakın yüksek hücum açılarıyla uçurulması sırasında hata payının ne kadar dar olduğunu ortaya koyuyor.
