Son çeyrek yüzyılda, askeri havacılıkta; önce keşif amaçlı silahsız insansız uçaklar (İHA) sonra da silahlı insansız uçaklar (SİHA) çok gündeme geldi.
Özellikle Holywood’un da etkisiyle; ilk uçuşunu 2001’de yapan Predator B olarak da bilinen MQ-9 Reaper, dünyadaki en bilinen SİHA oldu, ancak ondan 13 yıl sonra arenaya çıkan TB2 Bayraktar çatışmalarda en çok görev alan, savaşta kabiliyetini defalarca kanıtlamış (combat proven) bir SİHA olarak dünya çapında MQ-9 Reaper’ın çok önüne çıktı.
TB2 Bayraktar; Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından güneydoğu sınırımızın güneyinde gerçekleştirilen askerî operasyonlarda ve İkinci Libya İç Savaşı’nda aktif olarak kullanıldı. Ayrıca Azerbaycan Hava Kuvvetleri tarafından 2020 Dağlık Karabağ Savaşı’nda da etkin rol oynadı. Bu operasyonda Azerbaycan Ordusu tarafından etkisiz hale getirilen 772 hedeften 535’i Bayraktar TB2’ler tarafından etkisiz hale getirilmiştir. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde, Ukrayna tarafından Rusya’ya karşı yoğun olarak kullanıldı, kullanılmaya devam ediliyor.
SİHA’ların özellikle gayri nizami harp şartlarında devlet güçlerine musallat olan terörist güçlerle mücadelede ve ağır hava gücü desteğine gerek duyulmayan nizami harplerde çok öne çıkması halen süregelen ve çok mevzu edilen bir tartışmayı da ortaya çıkardı.
“İHA & SİHA’lar İnsanlı Savaş Uçaklarının Yaptığı Görevleri Yapabilir mi?”
Bu sorunun cevabı, çoğu zaman; günümüz SİHA’larının ve insanlı savaş uçaklarının performans ve kapasitelerine bakılarak verilen “hayır İHA & SİHA’lar insanlı savaş uçaklarının yaptıklarını yapamazlar” şeklindeydi.
Ancak şu soru şu ana kadar fazla sorulmadı ve tartışılmadı; “peki, İnsanlı Savaş Uçakları İHA & SİHA’ların Yaptığını Yapabilecek mi?”
İHA & SİHA’lar çoğu durumda; küçük gövde, düşük sürat ve yüksek manevra kabiliyeti avantajlarını kullanabilmektedirler. Bu özellikleri onlara özellikle engebeli arazilerde ve meskûn mahallerde ciddi avantaj sağlamaktadır.
A. İnsansız savaş uçakları hangi görevleri İnsanlı Savaş Uçaklarından daha iyi yerine getiriyor?
İnsansız savaş uçakları (İHA & SİHA’lar) çeşitli görevleri başarılı bir şekilde yerine getirebilir ve insanlı uçaklara göre bazı avantajlar sunarlar. İşte İHA & SİHA’ların özellikle iyi olduğu bazı görevler:
1. İstihbarat, Gözetleme ve Keşif (ISR): İHA’lar, yüksek çözünürlüklü kameralar ve sensörlerle donatılarak uzun süre boyunca geniş bölgeleri gözetleyebilir. İnsanlı uçakların aksine, kullanıcılar, operatörler değişiklik yapabilir ve sürekli izleme sağlanabilir.
2. Saldırı ve Hassas Vuruş: SİHA’lar, hassas güdümlü mühimmat taşıyarak belirli hedeflere saldırı düzenleyebilirler. Bu sayede sivil kayıpları en aza indirir ve hedefleri nokta atışıyla etkisiz hale getirirler. Örneğin, bir vadi yamacındaki terörist mağarasının girişini insanlı bir savaş uçağı ile vurmanız pratikte çok zordur, ancak bu hedefi küçük birkaç füzeyi taşıyan SİHA ile rahatlıkla etkisiz hale getirebilirsiniz.
3. Elektronik Harp: İHA&SİHA’lar, engebeli arazi şartlarında yüksek süratli ve büyük gövdeli insanlı uçaklarla yapılacak olandan daha etkili elektronik sinyalleri bozarak veya düşman radarlarını yanıltarak düşmanın iletişim ve savunma sistemlerini etkisiz hale getirebilirler.
4. Hedef Tespiti ve İşaretleme: İHA&SİHA ‘lar, lazer hedef işaretleyicileri kullanarak insanlı uçaklar veya diğer silah sistemleri için hedefleri belirleyip işaretleyebilirler.
5. Tehlikeli Görevler: İHA&SİHA’lar Düşman hava sahası veya yoğun çatışma bölgeleri gibi yüksek riskli ortamlarda görev alabilirler, böylece pilotların güvenliği sağlanır.
İnsansız savaş uçakları, bu görevlerdeki etkinlikleriyle son çeyrek yüzyıldaki askeri operasyonlarda önemli bir rol oynamaktadırlar.
İnsanlı ve insansız savaş uçakları arasındaki tartışma, savunma sanayisi ve askeri stratejiler açısından oldukça önemli bir konudur. Her iki teknolojinin de kendine özgü avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
B. İnsanlı savaş uçaklarının insansız savaş uçaklarının yerini tamamen doldurabilmesi ise pek olası görünmemektedir. Bunun birkaç nedeni vardır:
1. Teknolojik Gelişmeler ve Otonomi:
– İnsansız İHA ve SİHA’lar, yapay zeka ve otonom sistemlerdeki gelişmeler sayesinde giderek daha karmaşık görevleri yerine getirebiliyorlar. Özellikle yapay zeka, bu araçların karar verme süreçlerini hızlandırıyor ve insan müdahalesine olan ihtiyacı azaltıyor.
– İnsanlı savaş uçakları ise pilotların fiziksel ve zihinsel sınırlamalarına tabidir. Örneğin, yüksek G kuvvetlerine maruz kalmak pilotların performansını olumsuz etkileyebilir.
2. Riskler ve Kayıplar:
– İHA & SİHA’lar, özellikle tehlikeli görevlerde insan hayatını riske atmaz. Bu, askeri operasyonlarda kayıpları en aza indirmek açısından büyük bir avantajdır.
– İnsanlı savaş uçakları ise pilotların hayatını riske atar ve bir uçağın düşürülmesi durumunda hem maddi hem de manevi kayıplar daha büyük olur.
3. Maliyet ve Verimlilik:
– İHA & SİHA’lar, genellikle insanlı savaş uçaklarına kıyasla daha düşük maliyetlidir. Ayrıca, uzun süreli görevlerde daha verimli olabilirler çünkü insan faktörüne bağlı sınırlamalar (yorgunluk, konsantrasyon kaybı gibi) yoktur.
– İnsanlı savaş uçakları ise pilot eğitimi, yaşam destek sistemleri ve diğer insan faktörlerine bağlı maliyetler nedeniyle daha pahalıdır.
4. Esneklik ve Çok Yönlülük:
– İHA & SİHA’lar, özellikle keşif, gözetleme ve hedef tespiti gibi görevlerde oldukça etkilidir. Ayrıca, sürü halinde çalışabilme yetenekleri sayesinde daha karmaşık operasyonları yönetebilirler.
– İnsanlı savaş uçakları ise daha geniş bir görev yelpazesine sahiptir ve özellikle dinamik ve belirsiz ortamlarda daha iyi performans gösterebilir. Pilotlar, beklenmedik durumlarda daha esnek kararlar alabilirler.
Gelecekteki Hava Harbinde İnsansız ve İnsanlı Savaş Uçaklarının Rolleri Nasıl Olacak?
– Gelecekte, insansız savaş uçaklarının daha da gelişmesi ve otonom hale gelmesi bekleniyor. Ancak, insanlı savaş uçaklarının tamamen ortadan kalkması pek olası görünmüyor. Bunun yerine, insanlı ve insansız sistemlerin bir arada çalıştığı hibrit bir yaklaşım daha olasıdır. Örneğin, insanlı savaş uçakları, insansız hava araçlarını kontrol edebilir veya onlarla birlikte operasyonlar yürütebilir.
Sonuç:
İHA & SİHA’ların insanlı savaş uçaklarının yerini henüz tam olarak dolduramadıkları gibi; İnsanlı savaş uçakları da İHA & SİHA’lar yerini tamamen dolduramaz. Bunun yerine, her iki teknolojinin de kendi avantajlarını kullanarak birbirini tamamladığı bir senaryo daha olasıdır. Gelecekte, insanlı ve insansız sistemlerin entegre bir şekilde çalıştığı karma bir hava savaşı konsepti öne çıkabilir. Bu, hem operasyonel esnekliği artırabilir hem de riskleri en aza indirebilir.
İHA&SİHA’lar, insanlı savaş uçaklarına göre birçok avantaj sunar, örneğin daha uzun uçuş süresi, daha düşük operasyonel maliyetler ve pilot riskinin olmaması gibi. Ancak, insanlı savaş uçakları da kendilerine özgü avantajlara sahiptir, özellikle insan zekâsı ve deneyimi gerektiren karmaşık görevler için.
Gelecekte, insanlı ve insansız sistemlerin entegrasyonu, her iki dünyanın en iyilerini bir araya getirebilir. İnsanlı savaş uçakları, insansız hava araçlarını yönlendirebilir ve daha stratejik kararlar alabilirken, insansız hava araçları ise daha riskli ve tehlikeli görevleri üstlenebilir.
Yazının devamı için:TIKLAYINIZ
