Emniyet raporunun bu basımı 2023 yılı için kaza istatistikleri ve analizlerini sunmaktadır. 2019-2023 emniyet raporlarındaki analizlerin sonuçları karşılaştırma için ölçüt olarak kullanılmıştır; ancak bu raporda sunulan verilerin, aradan geçen süre zarfında yapılan güncellemeler nedeniyle önceki basımlarıyla tam olarak eşleşmeyebileceği unutulmamalıdır.
2023 yılı, küresel kaza oranı, ölümlü kaza sayısı, toplam ölüm ve ölüm oranı gibi emniyet göstergeleri açısından son beş yılın en emniyetli yılı olmuştur. Şekil 1, sertifikalı azami kalkış ağırlığı (MTOW) 5 700 kg’ın üzerinde olan uçakları içeren tarifeli ticari uçuşlar için 2023 emniyet genel görünümünü sunmaktadır.
Şekil 1. Emniyete Genel BakışICAO büyük verilerine göre, Grafik 1’de gösterildiği gibi, küresel yolcu trafiği 2022’de 3,2 milyar yolcudan 2023’te dünya çapında taşınan yaklaşık 4,2 milyar yolcu ile artmaya devam etti. Dünya çapında 4,5 milyar yolcunun taşındığı salgın öncesi (2019) seviyelerin hala biraz altında olmasına rağmen, 2023’teki yolcu trafiği 2022’ye göre yüzde 30 arttı. Grafik 2’de gösterildiği gibi, tarifeli ticari uçuşlar için uçuş kalkış sayısı, 2022’deki yaklaşık 31 milyona kıyasla 2023’te 35 milyonun üzerinde kalkışla yaklaşık yüzde 13 oranında artmaya devam etmiştir.
Grafik 2. Küresel Uçuş Kalkış SayısıTablo 3’te gösterilen yıllık kaza istatistikleri, 2023’te toplam kaza sayısında hafif bir artış ve küresel kaza oranında bir düşüş olduğunu göstermektedir. 2022’den 2023’e kadar, Devletler tarafından bildirildiği gibi, uçuş kalkışlarının aynı dönemde yaklaşık yüzde 13 arttığını belirterek, toplam kaza sayısında yüzde 3,1’lik bir artış oldu. 2023’te milyon kalkış başına 1,87 kaza olan küresel kaza oranı, 2022’deki milyon kalkış başına 2,05 kaza oranından yüzde 17,9 azaldı. ICAO Ek 13 — Uçak Kaza ve Olay Araştırması’nda tanımlandığı gibi, bu istatistikler için kullanılan kazalar ICAO Oluşum Doğrulama Çalışma Grubu (OVSG) tarafından gözden geçirildi, onaylandı ve doğrulandı ve MTOW 5 700 kg’ın üzerinde olan uçakların planlı ticari uçuşlarını içeriyordu.
Grafik 3. Yıllık Kaza İstatistikleri ; 2019-2023 Tarifeli Ticari Uçuşlar2023’te planlı ticari hava taşımacılığı kazaları, 2022’deki 160’tan yüzde 50’den fazla bir düşüşün yanı sıra 2022’de milyarda 50’den milyar yolcu başına 17 kişilik ölüm oranında bir düşüşü temsil eden 72 ölümle sonuçlandı. Ölümcül kaza sayısı 2022’de yediden 2023’te bire önemli ölçüde düştü. Tablo 1 ve Şekil 2, ICAO bölge ofisinin akreditasyon alanına göre ölümcül kazaların ve ilgili ölümlerin sayısını göstermektedir.
Grafik 4 ve 5, planlanan ticari uçuşlar için ölümcül kazalarla ilgili verileri sunar. Grafik 6, planlı ticari uçuşlar için 10 yıllık bir tarihsel eğilim sunmaktadır.
Mevcut ve ortaya çıkan eğilimlere yanıt olarak ICAO, standardizasyon, uygulama ve izleme desteği yoluyla emniyet performansını iyileştirmeye ve operasyonel emniyet riskini azaltmaya vurgu yaparak gelecekteki emniyet iyileştirmeleri elde etmek için uluslararası havacılık topluluğuyla ortaklaşa çalışmaktadır. Emniyet Raporu’nun 2024 baskısı, 2019-2023 dönemine atıfta bulunarak kaza istatistikleri ve analizlerinin yanı sıra Hedef 1 ve ilgili hedefle bağlantılı The Global Aviation Safety Plan (GASP) göstergelerinde bir güncelleme sağlar.
GASP Hedefleri ve hedefleri hakkında daha fazla bilgiyi https://www.icao.int/safety/GASP/ Pages/Goals-and-Targets.aspx adresinde bulabilirsiniz.
Tarifeli Ticari Hava Taşımacılığı Kaza İstatistikleri ve Analizi
GASP’nin emniyet performansı, 2023-2025 baskısında belirlenen GASP göstergeleri tarafından tanımlanan bir dizi ölçümle ölçülür. GASP’nin 1. hedefi, operasyonel emniyet risklerinin sürekli olarak azaltılmasını sağlamaktır. Bu azalma, küresel yüksek riskli oluşum kategorilerini (G-HRC’ler) hedefleyen bir dizi eylemle elde edilir. Bu hedefle ilişkili hedef (Hedef 1.1), ticari planlı uçuşlar için küresel kaza oranının azaltılmasını gerektirir. Devlet, bölge veya küresel olarak kaza sayısı, ölümcül kazalar ve ölümlerin yanı sıra kaza oranları (yani milyon kalkış başına meydana gelenlerin sayısı) dahil olmak üzere çeşitli göstergeler bu hedefle bağlantılıdır. GASP göstergeleri ayrıca HRC’lerle ilgili olayların yüzdesini de içerir.
Genel Emniyet Performans Göstergesi (GASP)- Küresel Kaza Oranı
Küresel kaza oranı, hava taşımacılığı operasyonu için genel bir emniyet performansı göstergesi sağlar. Kaza oranı, 5 700 kg’ın üzerinde sertifikalı bir MTOW’a sahip sabit kanatlı uçakları içeren planlı ticari uçuşlara dayanmaktadır. Uçak kazaları, Ek 13 — Uçak Kazası ve Olay Araştırması’nda verilen tanımlar kullanılarak ICAO Oluşum Doğrulama Çalışma Grubu (Occurrence Validation Study Group_OVSG) tarafından gözden geçirilir ve onaylanır.
Kalkışlarla ilgili veriler ICAO’nun Hava Taşımacılığı Bürosu tarafından derlenir ve ücret karşılığında yolcu, kargo ve posta taşımacılığını içeren planlı ticari uçuşları içerir. Verilerin Devletler tarafından sağlanmadığı durumlarda tahminler yapılır ve ICAO’ya yeni veriler sağlandıkça veritabanına dahil edilir. Bunun yıldan yıla hesaplanan oranlarda küçük değişikliklere neden olabileceğini belirtmekte fayda var.
Aşağıdaki Grafik 7, önceki beş yıldaki küresel kaza oranı eğilimini (milyon kalkış başına) göstermektedir ve 2023’te milyon kalkış başına 1,87 kaza oranı, bir önceki yıla göre yüzde 17,9’luk bir düşüş, son beş yılın en düşük seviyesidir.
2023’te 5 700 kg’ın üzerinde sertifikalı bir MTOW ile uçakların planlı ticari uçuşlarını içeren kazalar Ek-2’de listelenmiştir.
Kaza ve Ölüm Eğilimi
2019-2023 döneminde tarifeli ticari uçuşlarda dünya çapında meydana gelen kazaların ve ölümcül kazaların sayısı Tablo 8’de gösterilmiştir. 2023 yılı, son beş yılın en düşük ölümcül kazalarını kaydetti.
ICAO’nun 2024 (2019-2023) emniyet raporundan da açıkça görüleceği gibi 2023 yılı ölümlü kaza ve ölüm sayısı açısından geçmiş yıllara göre çok daha emniyetli bir tablo sergilemiştir. 2024 yılı ise maalesef ilk günlerden itibaren ciddi ölümlü kazalarla başlamış ve son güne kadar devam etmiştir. Önemli olan yaşanan kazalardan ders çıkarılarak tekrarının önlenmesidir. 2025 yılı da aynı şekilde ilk günlerden itibaren ölümlü kazalarla başladı. Bilindiği gibi 29 Ocak günü Washington DC Reagan Havalanı yaklaşma hattında Bir yolcu uçağı ile askeri helikopterin çarpışması sonucu 67 kişi yaşamını kaybetti. Kısa süre sonra 2 Şubat günü Northeast Philadelphia havaalanından kalkış sonrası yerleşim yerine düşmesi sonucu uçaktaki 6 kişi, yerde araba içinde bir kişi 7 kişi yaşamını kaybetti, 24 kişi yaralanmıştı. 6 Şubat günü Cessna Caravan uçağı düştü ve içinde bulunan 10 kişi yaşamını kaybetti. 10 şubat günü bu sefer Arizona Scottsdale havaalanında pistten çıkan uçak yerdeki diğer bir uçakla çarpıştı ve 1 pilot yaşamını kaybetti.
Not: ICAO Emniyet raporu hakkında özet bilgi sunulmuş olup detaylı bilgiye ulaşmak isteyen okuyucularımız https://www.icao.int/safety/Documents/ICAO_SR_2024.pdf adresinden rapora ulaşabilir.
2025 yılında başka kazalar olmaması umuduyla,
Emniyetli uçuşlar dileriz
Eyup Turşucu
Kaptan Pilot (E)
Kaza Araştırma Uzmanı
