Baş Tayyareci’yi 54 yıl önce (16 Temmuz 1969) kaybettik
Türkçe sözlükte “Kahraman” kelimesinin karşılığında aynen şöyle yazar; “Savaşta yiğitlik ya da tehlikeli bir durumda yararlık gösteren (kimse).”
Kahramanlar yalnız askerler arasından ve savaşlarda çıkar diye bir kural yok. İnsanlığa, milletine ve ülkesine faydalı işler yapanlar da birer kahramandır.
Tıpkı, Baş Tayyareci Vecihi Hürkuş gibi.
Kahraman kelimesinin yeterli olmadığı Vecihi Hürkuş kimdir, neler yapmıştır diye baktığımızda onun imza attığı, her biri çok önemli “ ilk”ler şöyle sıralanır.
*Çift motorlu tayyareyle ilk uçuşu yapan Türk pilot oldu. *Kafkas Cephesi’nde Rus uçağını düşürerek ilk Türk Hava Zaferini kazandı. * İstiklal Savaşında uçak kanatlarının tamiratı için jelâtin ile emait imal etti. * İstiklal Savaşının ilk keşif uçuşunu yaptı *İstiklal Savaşında ilk hava zaferini kazandı * İstiklal Savaşının son uçuşunda (Seydiköy/Gaziemir) hava alanına ilk girdi ve tek başına işgal etti. * İstiklal Savaşında, her sınıf muharipler arasında Mustafa Kemal Atatürk’ün teklifleriyle üç defa TBMM takdirnamesi verilen tek kişi olarak kırmızı şeritli İstiklal Madalyası kazandı. * Türk toprağı üzerine ilk yolcu seferi düzenledi. * İlk Türk tayyaresinin planlarını ve inşasını yaptı “Vecihi K-VI”
*Türk Tayyare Cemiyeti (THK) kurucuları arasındaki ilk ve tek pilot olarak yer aldı.
*Türkiye’de ilk olarak “Türkiye’nin Baştayyarecisi” ünvanı verildi. *Türkiye’de ilk paraşüt atlayışını gerçekleştirdi. *İlk Türk sivil uçağının planlarını ve inşasını yaptı. (Vecihi XIV).
Avrupa semalarında ilk Türk uçağı ile uçuş yaptı. * Bir Türk uçağı ile ilk yurt turunu yaptı. * Vecihi XIV adlı uçağı kullandı *İlk Sivil Kara ve Deniz Tayyare Fabrikası’nı kurdu. * Vecihi XIV tipindeki ikinci uçağını yaptı. * İlk Türk Deniz Uçağını yaptı. * Uçak motorlu sürat teknesi projesiyle (Vecihi SK-X”) ihtira beratı aldı * Türkiye’deki ilk sivil pilotaj okulu olan “Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni açtı. * İlk Türk kapalı kabin yolcu/deniz uçağını (Vecihi XVI) inşa etti.
*İlk Türk Spor ve Eğitim uçağı (Vecihi XV) uçağını imal etti. * İlk Türk kadın tayyare pilotu Bedriye Bacı’yı (Gökmen) ve 12 pilot yetiştirdi * Türkiye’de ilk planör inşasını (US-4 ve PS-2) gerçekleştirdi. *Ankara-Eskişehir arasında iki tayyareye bağlı olarak planör uçuşu onun komutasında yapıldı. * Türkiye’de 5 saat 45 dakikayla planörle havada kalma rekorunu kırdı.
* Kamu kaynaklı olmayan “Kanatlılar” havacılık dergisini 12 sayı süreli çıkarttı. * Yurt içi hatlarda yolcu ve kargo taşımacılığı yapan Hürkuş Hava Yolları’nı kurdu. * Türkiye’nin yeraltı radyoaktif servetlerini (Toryum, uranyum, fosfat) tayyare ile tespit etti
*ICAO tarafından, dünyada pilotluğu 50 yılı aşan ilk Türk pilot olarak ödüllendirildi * 1916-67 yılları arasında, toplam 102 ayrı model uçak kullanan ilk ve tek pilot oldu. * Hayatının yaklaşık 30 bin saati havada geçen ilk ve tek Türk pilottur. 30 bin saat = 1.250 gün = 41 ay 20 gün = 3 yıl 5 ay.
(Liste, TVHMD tarafından hazırlanmıştır)
18 Ocak 1896’da İstanbul’da doğan ve 16.07.1969 tarihinde Ankara’da hayata veda eden bu dahi insanın adını gelecek nesillere iletip, hatırasını yaşatmak için kurulan Tayyareci Vecihi Hürkuş Müzesi Derneği (TVHMD) az sayıdaki idealist üyeyle üzerine düşeni sınırlı imkanlarla yapmaya gayret göstermektedir. Dernek her yıl olduğu gibi bugün de (16 Temmuz 2023 Pazar) Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyalı Gazi Vecihi Hürkuş’u ve İlk Kadın Hava Şehidi Eribe Hürkuş’u ölümlerinin 54’üncü yıldönümünde Ankara Cebeci Asri Mezarlığı’nda törenle anacak. Orada dernek üyelerini göreceğiz, ama devlet adına bir Allah kulu anmaya gelir mi hiç sanmıyorum.
O’na olan vefa borcumuzu ödemek için 5 Mayıs 2013’te Kadıköy Belediyesi’nin Kızıltoprak’ta açılışını yaptığı Vecihi Hürkuş Anıtı’ndan başka hiçbir borç ödediğimiz görülmedi.
TVHM Derneğinin ve onu sevenlerin tüm gayretlerine rağmen Vecihi Hürkuş’un kabri, nedense Askeri Şehitliğe alınmadı, alınacak gibi de görünmüyor. Üç beş metrekare toprağı bu kahraman vatan evladından esirgedik, onu sevenlerin binlerce imzasına rağmen onun adını İstanbul Havalimanı’na vermekten imtina ettik. Unutmayalım ki, vatanı ve milleti için çok şey yapan bu kahramanlar asıl unutulunca ölürler. Vecihi Hürkuş’u unutmayalım, unutturmayıp yaşatalım. Ruhu şad, mekanı cennet olsun.
musaalioglu@gmail.com
